Çölde Yaşayan Hayvanlar Nelerdir? Resimli Özellikleri

Başlıklar

• - Çölde Yaşayan Hayvanlar
• - Ölümcül Akrepler
• - Boynuzlu Engerekler
• - Sahra Çölü Çitaları
• - Addaks Antilopları
• - Dorkas Ceylanları
• - Kuzey Afrika Deve kuşları
• - Çöl Tilkileri
• - Tek Hörgüçlü Develer
• - Gübre Böcekleri
• - Vahşi Afrika Köpekleri

Çölde Yaşayan Hayvanlar

Dünyanın birçok bölgesinde zorlayıcı yaşam koşullarına sahip olmasının yanı sıra, farklı canlı türlerine ev sahipliği yapan coğrafyalar bulunmaktadır. Bu zorlu coğrafyalar arasında en zorlu koşullara sahip olan bölgeler arasında ise hiç kuşkusuz çöller gelmektedir. Çöl iklimi, kurak ve sıcak yapısı ile bilinmektedir. Çölde yaşayan hayvanlar da bu iklime ayak uydurabilecek şekilde evrimleşmiş ve adaptasyon geçirmişlerdir.

Dünyamızda kapladığı yer bakımından en büyük çöl olarak adlandırılan Sahra Çölü ya da bir diğer adıyla Büyük Sahra, farklı canlılara ev sahipliği yapmaktadır. 9 milyon kilometrekarelik inanılmaz büyük bir alan olan bu çölde yaşayan başlıca çöl hayvanları;

• Ölümcül akrepler
• Boynuzlu engerekler
• Çitalar
• Addaks antilopları
• Dorkas ceylanları
• Kuzey Afrika devekuşları
• Çöl tilkileri
• Tek hörgüçlü develer
• Gübre böcekleri
• Vahşi Afrika köpekleri olarak sıralanabilir. 

Bu canlıların vücut yapıları ve sahip oldukları yetenekler de, yaşadıkları şartlar göz önünde bulundurulduğunda içinde bulundukları zorlu koşullara en uygun olacak şekilde gelişmiştir.

Ölümcül Akrepler

Çöllerde yaşayan hayvanlar denildiğinde akıllara ilk olarak akrepler gelir. Çöllerde sıkça karşılaşmanın en olası olduğu canlılar arasında ölümcül akrepler yer almaktadır. Ölümcül akrepler, küçük boyutlarına karşın oldukça zehirli bir akrep türüdür. Boyları genellikle 5.5 cm civarındadır. Ölümcül akrepleri diğer türlerden ayırt etmenin en bilindik ve bariz yöntemi karın bölgesindeki grimsi turuncu ve sarı bölgedir.

Ölümcül çöl akreplerinin birkaç adet gözü bulunmaktadır. Bu gözlerin bir çifti kafa üzerinde yer alırken bir kısmı da kafanın etrafında yer almaktadır. Sahip oldukları vücut yapısı sayesinde çok sıcak ve kurak bölgelerde yaşayabilirler. Genellikle Sahra Çölü, Kuzey Afrika ve Orta Doğu’da bulunduklarını söylemek mümkündür.

Bu canlılar genellikle yer altında yaşayan diğer canlıların oluşturmuş olduğu boşluklarda yaşamayı tercih etmektedir. Genellikle kuru bölgelerde yaşayan ölümcül akreplerin, bulundukları coğrafyada yerleşim yerlerine kadar ulaşarak evlere girdikleri dahi görülmektedir. Bu hayvanlar genelde gece avlanmayı tercih ederler. Yaşadıkları bölgede bulunan böcek, solucan ve örümcek gibi canlıları avlayarak beslenirler. Ölümcül akrepler adından da belli olacağı üzere oldukça tehlikeli canlılardır. Küçük boyutlarının aksine zehirleri insanlar ve diğer hayvanlar için öldürücü etkiye sahiptir. Ölümcül akrep zehrinin insan dolaşım sistemine karışması, solunum sisteminde ve kardiyovasküler sistemde bozukluklara neden olmaktadır.

Boynuzlu Engerekler

Çöllerde sıklıkla karşılaşılan ve çöl tabiatı ile doğrudan ilişkilendirilen bir diğer hayvan türü arasında yılanlar yer almaktadır. Boynuzlu engerekler, yarı kurak Sahra Çölü coğrafyasında yaşamaktadır. Dünyadaki en zehirli yılan türleri arasında bulunurlar. Bu yılan türünü, diğer türlerden ayıran en net özelliği ise hiç kuşkusuz sahip oldukları boynuzlarıdır. Gözlerinin hemen üstünde bulunan boynuzları sayesinde sıklıkla girip çıktıkları çöl kumlarından korunurlar.

Boynuzlu engerek yılanlarını diğer türlerden ayıran bir diğer özelliği de genellikle kum altında yaşıyor oluşudur. Kum altına kolayca saklanarak kamufle olmaları sonucunda avlarını çok rahat bir şekilde yakalayabilirler. Boyları genellikle 30 ila 80 cm arasında değişkenlik gösterebilir. Oldukça güçlü bir yapıya sahip olan boynuzlu engereklerin dişileri erkeklerden genellikle daha büyük olmaktadır.

Yaşamakta oldukları zorlu çöl koşulları sebebiyle, boynuzlu engerekler harika bir kamufle olabilme becerisine sahiptirler. Bulundukları bölgede kumun rengine bağlı olarak renkleri değişkenlik gösterebilir. Genelde gri-kırmızı ya da kahverengi ve sarı renkte oldukları gözlenir. Ayrıca boynuzlu engereklerin boyunları daha dar, gövde kısımları ise kalındır. Siyah uçlu bir kuyruk yapısına sahiptirler.

Dişi engerekler genel olarak ortalama 24 adet yumurta bırakabilmektedir. Bu yumurtaları çoğunlukla kuru ve serin yeraltı deliklerine ya da kayaların altına bırakmayı tercih ederler. Bu yumurtalar 80 günlük kuluçka süresini doldurduktan sonra kabuktan çıkmaktadır. 15 cm olarak doğan bebek engerek yılanları, doğumlarından itibaren ortalama 15 yıllık bir hayat sürmektedirler.

Birçok çöl canlısında olduğu gibi, boynuzlu engerek yılanlarında da gece avlanma daha aktif bir şekilde gözlenmektedir. Genellikle kendilerinden daha güçlü olan rakiplerinden ya da avlarından saklanmak için kuma gömülmeyi tercih ederler. Sahip oldukları bu kamuflaj yeteneği sayesinde çölde bulunan küçük kertenkeleler ile beslenirler. Ancak yaşam koşullarının daha zor olduğu zamanlarda çeşitli kuş ve memeliler ile beslendikleri de olmaktadır.

Boynuzlu engerekler, diğer birçok yılan türü gibi oldukça güçlü bir zehire sahiptir. Boynuzlu engerek tarafından ısırılan kişilerde hemen tedavi edilmezse birçok sağlık problemi oluşabilmektedir. Bunlardan en yaygın olanları arasında ise; kalp atışlarında düzensizlik, böbrek yetmezliği ve iç kanama yer almaktadır.

Sahra Çölü Çitaları

Sahra Çölü coğrafyasında yaşamını sürdürmekte olan bir diğer vahşi hayvan da Kuzeybatı Afrika çitalarıdır. Sahra Çölü çitaları;

• Vücutları zorlu çöl koşullarına en yüksek seviyeden adapte olmuştur.
• Genellikle gece avlanmayı tercih ederler. 
• Gece avlanmalarının en temel sebebi, vücut sıcaklıklarını gündüz sıcağında dinlenerek dengelemek ve su oranlarını korumaya yardımcı olmaktır.
• Alışılagelmiş çita görüntüsünden daha farklı bir görünüme sahiptirler. Sahra Çölü çitalarının renkleri diğer türlerden daha açıktır. Tüylerinin üzerinde yer alan benekleri ise siyahtan çok açık kahverengiye dönüktür.
• Tüyleri diğer çita türlerinin aksine daha kısadır. Yüzlerinde neredeyse hiç benek bulunmaz.

Sahra Çölü çitalarının vücutları türdaşlarına oranla daha küçük boyuttadır. Bu tür birkaç gün boyunca su içmeden yaşayabilmektedir. Avladıkları hayvanların kanlarıyla su ihtiyaçlarını giderdiklerini söylemek de mümkündür. Genellikle antilop avlayarak beslenirler. İçinde bulundukları durumun koşulları göz önünde bulundurulduğunda ise antilop avlayamadıkları zaman diğer memeli türlerine yoğunlaşırlar.

Genellikle yalnız yaşamayı ve bulundukları yerden taşınmadan hayat sürmeyi benimsemiş olan bu tür, küçük gruplar halinde de yaşayabilmektedir. Bu gruplar genellikle bir anne ve yavrulardan meydana gelmektedir. Sahra Çölü’nde yerli vahşi hayvanlar olarak yaşamlarını sürdüren bu çitaların nüfusları günümüzde kritik bir seviyeye düşmüştür. Doğada yaklaşık 250 tane Sahra Çölü çitası bulunduğu tahmin edilmektedir.

Addaks Antilopları

Addaks antilopları Sahra Çölü’nün bozkır bölgesinde yaşarlar. Yaşamak zorunda oldukları bölgeye çok iyi uyum sağlayan addaks antiloplarının ceket değiştirme yetenekleri oldukça gelişmiştir. Uzun ve bükülmüş bir boyun yapısına sahiptirler. Kışın soğuk aylarında tüyleri kahverengi-gri arasındayken, yaz aylarında bej ile beyaz arasında çok daha açık bir renge sahiptir.

Otobur beslenen addaks antilopları genellikle yaşadıkları bölgede bulunan çimenleri yiyerek beslenirler. Yaşadıkları zorlu coğrafi koşullar göz önüne alındığında ortalama yaşam süreleri 19 yıldır. Addaks antiloplarının erkekleri, dişilerinden daha iridir. Ortalama vücut ağırlıkları 100 ile 125 kilogram arasında değişkenlik gösterebilir. Boyları ise 150-170 cm arasındadır.

Yetişkin bir dişi addaks antilobu yaklaşık olarak 60 kilogram civarındadır. Cinsel anlamda olgunlaşma 2 yaşından itibaren başlamaktadır. Bu tür çiftleşme faaliyetlerinde bahar aylarında aktif olarak yer alır. 9 aylık hamilelik sürecinin sonunda, bir yavru dünyaya gelmektedir. Günümüzde Nijer’de yalnızca 10 tane addaks antilobu yaşamaktadır.

Dorkas Ceylanları

Çöl yaşamına adapte olmayı başarabilmiş bir diğer canlı türü de dorkas ceylanlarıdır. Bu tür genellikle Sahra Çölü ve Kuzey Afrika’nın çorak, kuru alanlarında yaşamaktadır. Oldukça kendine has bir tür olan dorkas ceylanları;

• En küçük ceylan türleri arasında yer almaktadır. 
• Dişiler ortalama 12, erkekler ise 16 kilogram civarındadır.
• Otçul beslenirler, genellikle pancratium bitkilerini tercih ettikleri söylenebilir. 
• Renkleri bulundukları ortama göre değişkenlik göstermektedir. Sahra’da yaşayanların renkleri kırmızımsı kahverengi ya da koyu sarıdır.

Dorkas ceylanları yaşamlarını gruplar halinde sürdürmektedir. Bu gruplarda birkaç dişi ve birkaç tane de erkek ceylan bulunmaktadır. Erkek ceylanlar, sahip oldukları toprakları dışkıları ile işaretleyerek benimseme eğilimindedir. Dorkas ceylarında çiftleşme dönemi eylül ile kasım ayları arasında gerçekleşmektedir.

Dorkas ceylarından hamilelik süresi 6 aydır. Doğumdan hemen sonra aktif grup yaşamına dönmeyen dişi ceylanlar, iki hafta süren bir istirahate girmektedirler.

Kuzey Afrika Deve kuşları

İki parmağa sahip olan tek kuş türü olan Kuzey Afrika deve kuşları, çöl yaşamına oldukça iyi adapte olabilmiş türler arasında yer almaktadır. Kuzey Afrika deve kuşları, Sahra Çölü otlaklarında ve kuru savranlarında hayatlarını sürdürürler. Uçamamasına rağmen oldukça iyi koşuculardır. Yetişkin bir deve kuşunun 130 kilogram ağırlığa ulaştığını söylemek mümkündür. Aynı zamanda bu yetenekli tür saatte 43 mil hıza ulaşabilmektedir. Kanatlarını ise genellikle çok hızlı koşarken birbirlerini yönlendirmek ya da iletişim kurmak için kullanırlar.

Düzenli su içmeden yaşayabilen devekuşları, hem et hem de çeşitli otları yiyerek beslenirler. Sıklıkla yedikleri besinler arasında;

• Bitki yaprakları
• Böcek ve kertenkeleler
• Kaplumbağa ve diğer küçük canlılar yer almaktadır. Su ihtiyaçlarını ise yedikleri bitki yaprakları sayesinde karşılamaktadırlar.

Çiftleşme mevsimleri oldukça renkli olan Kuzey Afrika deve kuşlarının kendi türlerine has bir çiftleşme dansı vardır. Ağustos ve eylül ayları arasında çiftleşme faaliyetleri gerçekleşir. Dişi deve kuşları bir yumurtlamada yaklaşık 8 tane yumurta verebilir. Kuluçka görevi ise hem dişiler hem de erkekler tarafından üstlenilir. Yavruların yumurtadan çıkması kuluçkadan itibaren 42 gün sürer. Bu tür vahşi doğada yaklaşık 40 yıl kadar hayatta kalabilmektedir.

Çöl Tilkileri

Dünyadaki en küçük tilki türü olarak kabul edilen çöl tilkilerinin boyları 20 cm ile 40 cm arasında değişkenlik gösterebilmektedir. Oldukça uzun bir kuyruk ve kulak yapısına sahiptirler. Kulakları 15, kuyrukları ise 17 ile 30 cm arasında değişkenlik göstermektedir. Çöl yaşamına adapte olabilmesi ve hayatta kalabilmesi için uzun tüy yapısına sahiptir. Genel olarak akşamları avlanarak beslenirler.

Çöl tilkileri kulaklarını işitme için kullanmanın yanı sıra vücut ısılarını dengelemek için de kullanırlar. Bu sayede vücutlarını genellikle soğuk ve sabit bir sıcaklıkta tutarlar. Toprağı kazmak konusunda oldukça yetenekli olan çöl tilkileri genellikle yeraltında oluşturdukları deliklerde yaşarlar. Grup halinde yaşayan tilkilerin gruplarında yaklaşık 10 adet üye bulunur ve grup bir erkek tilki tarafından yönetilir.

Omnivor bir beslenme tarzına sahip olan çöl tilkileri genellikle diğer sürüngenleri, böcekleri ya da bitkileri yiyerek beslenirler. Vücut yapıları uzun süre susuz kalmaya oldukça meyillidir. Doğal sirkülasyonun haricinde genellikle avcılık sebebiyle sayıları hızla azalan çöl tilkileri genelde sahip oldukları kürkler yüzünden avlanırlar. Bu vahşi hayvanların bilinçsizce avlanması ise yaşadıkları ve aktif oldukları coğrafyadaki popülasyonu büyük oranda tehdit etmektedir.

Tek Hörgüçlü Develer

Çölde yaşayan hayvanlar denildiğinde akıllara gelen ilk hayvan hiç şüphesiz develerdir. Genellikle Sahra Çölü’nün geniş alanlarında rastlanan tek hörgüçlü develerin vücut anatomisi bu coğrafyada yaşama biçilmiş bir kaftandır. Bu bölgede yaşayan birçok deve civardaki insanlar tarafından evcilleştirilerek taşımacılık için kullanılmaktadır. Omnivor olarak beslenen bu develerin bitkiler arasında herhangi bir ayrım yapmadığını söylemek mümkündür.

Çölde yaşayan diğer canlıların bile yemediği dikenli otları ya da bitkileri dahi yiyebilen tek hörgüçlü develerin oldukça büyük bir avantajı bulunur. Yetişkin bir devenin boyu 6 metreyi, ağırlığı ise 1200 kilogramı bulabilir. Vücutlarında oldukça büyük bir yer kaplayan hörgüçlerinde yağ dokuyu depolayan develer, yiyecek bulamadıkları ve su ihtiyaçlarını karşılayamadıkları zamanlarda bu yağ dokuyu kullanmaktadırlar.

Gübre Böcekleri

Gübre böcekleri küçük yapılarına karşılık ekosistemde üstlendikleri roller göz önüne alındığında oldukça kritik canlılar arasında yer almaktadırlar. Yaşadıkları bölgede yer alan hayvan dışkılarından besinlerini üreterek bu sayede hayatta kalırlar. Bu dışkılarda bulunan besinleri alabilmek için özel ağızlara sahiptirler. Gübre böcekleri temel olarak 4 gruba ayrılmaktadır. Bu gruplar;

• Yerleşimciler
• Tüneller
• Silindirler
• Hırsızlar

Her grup farklı davranış ve yaşam özellikleri göstermektedir. Yerleşimciler gübrelerin içinde yaşamayı tercih etmektedir, tüneller ise yaşadıkları bölgede toprağa delik açarlar ve buldukları dışkıları bu tünellere gömerler. Hırsızlar da adından anlaşılacağı üzere çevresinde yaşayan diğer türlerin gübrelerini çalarak hayatlarını sürdürmektedirler.

Gübre böcekleri başta filler, atlar ve koyunların dışkıları olmak üzere genellikle otobur beslenen hayvanların dışkılarını tercih etmektedir. Oldukça güçlü olan gübre böcekleri vücut ağırlıklarının 50 katı olan bir gübreyi taşıyabilirler.

Vahşi Afrika Köpekleri

Sahip oldukları renk dolayısı ile boyalı av köpekleri ya da boyalı kurtlar olarak da bilinirler. Tüyleri siyah, beyaz ve kahverengi karışımından meydana gelir. Gövdeleri ince ve uzun bir yapıya sahiptir. Kulakları yuvarlak, kuyrukları ise uzun ve beyaz tüylerden oluşmaktadır. Yetişkin bir Afrika köpeğinin ağırlığı 36 kilogramı bulmaktadır. Afrika köpeklerini benzer türlerden ayırmanın en temel yolu parmak sayısına bakmaktır, çünkü 4 parmağa sahiptirler.

Etçil bir beslenme tarzına sahip olan bu tür Sahra savanalarında ve ormanlık alanlarda yaşayabilmektedir. En sık zebra, antilop, ceylan ve impala avlayarak beslenirler. Sürü olarak yaşarlar ve grupta genellikle dişiden çok erkekler yer alır. 20 kişilik bir grupta bir adet alfa erkek, bir de alfa dişi yer almaktadır. Oldukça iyi avcı olan vahşi Afrika köpeklerinin oldukça sosyal bir tür olduğunu söylemek mümkündür.

ilginizi çekebilir: Engerek, Özellikleri ve Türkiyede Bulunan Engerek Türleri Nelerdir?