Başlıklar
- - 21 Yaş Ergenliği
- - 21 Yaş Ergenliğin Özellikleri
- - Ergenliğe Neden Geç Girilir?
- - Gecikmiş Ergenliğin Belirtileri Nelerdir?
- - Gecikmiş Ergenlik Nasıl Teşhis Edilir?
- - Gecikmiş Ergenlik Nasıl Tedavi Edilir?
- - Ergenliğe Geç Girmenin Faydaları ve Zararları
- - Ergenlik Dönemi Evreleri
- - Ergenliğe Geç Girenlerin Zihinsel ve Duygusal Değişimleri
- - Sıkça Sorulan Sorular
21 Yaş Ergenliği
21 yaş ergenliği fiziksel gelişimin geç tamamlandığı bir döneme geçiş yapmak anlamına gelir. Bu dönem ile beraber kişiler artık daha net bir görüşe sahip olabilir ve kendini daha iyi bir şekilde kontrol edebilirler. 21 yaş ergenliğinde çocukluktan erişkin döneme geçerken vücutta meydana gelen değişimler normalden daha geç sürede başlar. Bu dönem erkek çocuklarda 18 yaş, kız çocuklarda 14 yaş ve sonrasında meydana gelen belirtileri kapsamaktadır. Ergenliğin başından beri kurulan sosyal ilişkilerin, kimlik duygusunun, yaşanan duyguların ve becerilerin gelişmiş olduğu bir dönemdir.
21 Yaş Ergenliğin Özellikleri
Çocuklarda ergenlik döneminin ilk belirtileri, erkek çocuklarında 9 yaş ile 14 yaş arasında, kız çocuklarında ise 8 yaş ile 13 yaş arasında meydana gelmektedir. Baba ya da anne kaybına bağlı olarak meydana gelen duygusal travma, ağır spor aktiviteleri, sınav stresi ve ebeveynlerin boşanması gibi gerçekleşen bazı durumlar çocukların ergenliğe geç girmesine sebep olmaktadır. Bunlar ile beraber dönemin özellikleri cinsiyete göre değişkenlik göstermektedir. 21 yaş ergenliğinde erkek ve kadınlarda ortaya çıkan özelliklerden bazıları şu şekildedir:
Kadınlar:
- Fiziksel gelişim tamamlanmaya devam eder.
- Kemik gelişimi 18 yaşında tamamlanır.
- Duygusal açıdan ve fiziksel açıdan aileye kısmen bağlı kalır.
- Meme gelişimi tamamlanmamıştır.
- Adet döngüsü başlamamıştır
Erkekler:
- Vücutta tüylenme, kilo alma ve geç boy uzaması görülür.
- Kemik gelişimi 22 yaşına kadar devam eder.
- Duygusal açıdan ve fiziksel açıdan aileden ayrılır.
- Testislerin gelişimi tamamlanmamıştır.
- Kas gelişimi yeterli değildir.
Ergenliğe Neden Geç Girilir?
Geç ergenliğe girmek özellikle erkeklerde yaygın olarak görülen bir durumdur. Bunun nedenleri arasında fiziksel stres ve ruhsat stres, şiddetli yeme eksikliği (anoreksiya), obezite, yetersiz beslenme ve dengesiz beslenme, iç salgı bezlerinin bozukluğundan dolayı ortaya çıkan hastalıklar, kronik sistemik hastalıklar ve yapısal büyümenin gecikmesi gibi durumlar bulunmaktadır. Kız çocuklarında kromozom anomalisi sonucunda ortaya çıkan “Turner Sendromu” isimli genetik hastalık çeşidi de ergenliğe geç girmenin nedenleri arasında yer almaktadır.
Günümüzde her geçen gün daha fazla görülen obezite hem geç ergenlik hem de erken ergenliğe girme konusunda çok büyük rol oynamaktadır. Özellikle erken dönem ergenlik kız çocuklarında yaygın bir şekilde görülen bir durumdur. Anoreksiya hastalığı da hormon bozukluğuna yol açtığı için bazı durumlarda da başlamış olan ergenliğin sağlıklı bir şekilde ilerlememesine ve ergenliğe geç girmeye neden olmaktadır. Çocuklarda aile içi ya da okuldan kaynaklı ortaya çıkan ruhsal stresler, bazı ağır fizik egzersizlere uzun süre maruz kalmak gibi durumlar da ergenliğe geç girmenin sebepleri arasındadır.
Bunlar ile beraber ergenliğe geç girmenin sebepleri şu durumlardan da kaynaklanıyor olabilir:
- Yumurtalıklarda ya da testislerde herhangi bir sorunun ortaya çıkması,
- Kronik bir rahatsızlığın varlığı,
- İyi ve yeterli bir şekilde beslenememe,
- İdeal olan kilonun altında olmak,
- Kromozom ile ilgili ortaya çıkan sorunlar,
- Hipotalamus tümörleri ya da hipofiz bezi tümörleri,
- İyi bir şekilde çalışmayan hipofiz bezi (hipopitüitarizm)
- Yetersiz çalışan tiroid (hipotiroidizm)
- Vücudun androjen hormonlarını etkin olarak kullanamaması
- Gereğinden fazla oranda spor yapmak
- Aileden kaynaklı olan bazı genetik nedenler.
Gecikmiş Ergenliğin Belirtileri Nelerdir?
Belirtiler ikincil cinsel özelliklerin eksikliğidir.
Kızlar çocuklarında görülen ortak belirtiler şunları içerebilir:
- 12 yaşına kadar memede herhangi bir büyümenin olmaması,
- İlk meme büyümesi ile ilk görülen adet dönemi arasında 5 yıldan fazla zamanın olması,
- 15 yaşına kadar adet görmemektir.
Erkek çocuklarında ortak şekilde görülen belirtiler şunlardır:
- 14 yaşına kadar testislerde herhangi bir büyümenin görülmemesi,
- 15 yaşına kadar kasıklarda hiç kıl oluşmaması,
- Yetişkin genital büyümesini tamamlamak için 5 yıldan fazla zamanın olmasıdır.
Gecikmiş ergenlik belirtileri diğer sağlık şartları gibi olabilir. Çocuğunuzda geç ergenlik olduğunu düşünüyorsanız profesyonel bir şekilde teşhis edilmesi için en kısa süre içerisinde alanında uzman bir doktor ile görüşün.
Gecikmiş Ergenlik Nasıl Teşhis Edilir?
Fiziki muayene ve tam bir sağlık öyküsüne ek olarak, gecikmiş ergenlik teşhisi şunları içerebilir:
- Kan testleri: Bunlar ergenliği geciktirebilecek kronik bozuklukları kontrol etmek, kromozomal olan sorunları araştırmak ve hormon seviyelerini kontrol etmek için yapılır. Bunlar anemi ya da diyabeti içerebilir.
- Röntgen: Vücutta yer alan dokuların görüntülerini net bir şekilde oluşturmak için bu testte çok az miktarda radyasyon kullanılır. Bilekten ve sol elden röntgen çekilebilir. Bu, çocuğunuzun kemik yaşını tam olarak tahmin edebilir. Erken ergenlikte, kemik yaşı çoğunlukla takvim yaşından daha büyüktür. Çocuğunuzun vücudu çok erken bir yetişkine (ergenlik) dönüşmeye başlıyor ise bu onun erken ergenlik döneminde olduğu anlamına gelir. Bu değişiklik çoğu zaman erkeklerde 9 yaşından önce, kızlarda ise 8 yaşından önce meydana gelecektir.
- CT tarama: Bu test, vücudun ayrıntılı bir şekilde görüntülerini almak için bir bilgisayar ve bir dizi röntgen kullanır. BT taraması organları, yağları, kasları ve kemikleri gösterebilir. BT taramaları normal röntgene göre çok daha ayrıntılıdır.
- MR: Bu test, vücutta yer alan dokuların ayrıntılı görüntülerini yapmak için bir bilgisayar ve büyük bir mıknatıs kullanır.
Gecikmiş Ergenlik Nasıl Tedavi Edilir?
Çocuğunuzun doktoru tedavi önerirken genel sağlığını, yaşını, kilosunu, cinsiyetini ve diğer bazı faktörleri ön planda tutacaktır. Gecikmiş ergenliğin tedavisi sorunun kaynağına göre değişkenlik göstermektedir. Doğru şekilde tedavi edildiği zaman ergenlik normal bir şekilde ilerler. Gecikmiş olan ergenlik kalıtsal ise, çoğunlukla herhangi bir tedaviye gerek yoktur. Bazı durumlarda hormon tedavisi ile tedavi uygulanabilir. Bu, ikincil cinsel özelliklerin meydana gelmesine yardımcı olur. Diğer durumlarda, fiziksel bir problemi düzeltmek için ameliyat yapılabilir.
Ergenliğe Geç Girmenin Faydaları ve Zararları
Bu dönemde gelişen düşünceler aracılığı ile düşünme ve düşüncelerini ifade etme özelliği kazanmak geç ergenliğin yararları arasında en önemlisi olarak yer alır. Bununla birlikte geç ergenlik döneminde, bağımsız kararlar verme yeteneği büyük oranda gelişmektedir. Geç ergenliğe girmiş olan bireylerde mizah anlayışı çok daha gelişmiştir. Bu dönemde iç deneyimleri anlamak için daha fazla zaman harcanmaktadır ve özgüven duygusu da tam olarak gelişme göstermektedir.
Bunlar ile beraber geç ergenliğin psikolojik problemleri de orta ergenliğe ve erken ergenliğe kıyasla çok daha fazla oranda ortaya çıkmaktadır. Özellikle ergenliğe geç girmiş olan erkek bireylerde erken dönemde öğrenilmiş olan güçlü hissetme ve hakimiyet hayattaki en büyük hedefleri haline gelmektedir. Bu sebepten ötürü depresyonlara girmeleri çok daha sık bir şekilde yaşanmakta ve geleceğe karşı daha kaygılı bir şekilde bakmaktadırlar.
Ergenlik dönemine geç giren insanlar, kendi öz saygılarını düzenleme konusunda daha büyük bir yeteneğe sahip olmaktadırlar. Tıpkı daha önceki evrelerde olduğu gibi, ahlaki akıl yürütmelere karşı sürekli bitmek bilmeyen bir ilgileri vardır. Yine özellikle erkeklerde ergenliğe geç girmek, kimlikleri ile ilgili daha güçlü anlayış kazanmalarını da sağlamaktadır. Bunun yanında kadınlar için aynı durum erkeklerden 1-2 yıl önce ortaya çıkmaktadır.
Başkaları için endişe duyma oranları yetişkinlere göre daha yüksek olan geç ergenlerde aşırı bir şekilde duyarlılık gözlenmektedir. Bununla birlikte arkadaşlık ilişkileri bu evrede önemini korumaya devam eder. Bu dönemde karşılıklı olarak tatmin edici ilişkiler kurmaya çalışan geç ergenlerin daha ciddi ilişkiler geliştirme ihtimalleri çok daha yüksektir. Ayrıca geç ergenler eğer bu basamakta başarılı olmazsa genellikle kendilerini toplumdan soyutlanmış hissederler. Bununla bağlantılı olarak toplumun diğer üyelerinden uzaklaşmaktadırlar.
Ergenlik Dönemi Evreleri
Çocukluktan erişkinliğe geçiş dönemine ergenlik denir. Genç bir bireyin dünya ile ilişki kurma şeklinde ve fiziksel bedende görülen büyük değişimleri daha çok bu dönemde meydana gelmektedir. ‘En geç kaç yaşında ergenliğe girilir?’ sorusu bu konuda en çok merak edilen sorular arasında yer almaktadır. Bununla beraber her dönemin kendine özgü yaş grupları vardır. Bununla bağlantılı olarak ergenlik dönemleri erken ergenlik dönemi, orta ergenlik dönemi ve geç ergenlik dönemi olmak üzere kronolojik şekilde 3 döneme ayrılmaktadır:
- Erken Ergenlik Dönemi (10 Yaş ile 13 Yaş Arası Grubu): Bu dönemde olan çocuklar genel itibari ile çok daha hızlı bir şekilde büyürler. Saçların yoğunlaşmaya başlaması ve cinsel organlarda görülen gelişmeler bu dönemde meydana gelmektedir. Erken ergenlik dönemine kadınlar çoğunlukla erkeklerden 1 yıl ya da 2 yıl daha erken girmektedirler. 10 ile 13 yaş grubunda olan çocuklarda bu dönemde vücutlarında fark ettikleri değişimler bazen endişe uyandırabilmektedir. Cinsel kimliğin şekillendiği en önemli evrelerden biri erken ergenlik döneminde meydana gelmektedir.
- Orta Ergenlik Dönemi (14 Yaş ile 17 Yaş Arası Grubu): Erken ergenlik döneminde başlayan fiziksel farklılıklar orta ergenlik döneminde de devam etmektedir. Bununla beraber orta ergenlik, seslerin daha kalın bir tona büründüğü ve ciltte ortaya çıkan sivilce, akne gibi sorunların arttığı bir dönemdir. Genç kızlar daha düzenli bir şekilde adet görmeye başlamıştır. Ayrıca bu dönemde karşı cinse karşı bazı duygular gelişmektedir. Aykırı duyguların hissedildiği ve ebeveynler ile daha fazla konuda çatışmanın yaşandığı en önemli dönem orta ergenlik dönemidir. Yine bu dönemde gelişimini hızlı bir şekilde devam ettiren organlardan biri beyin organıdır. Orta ergen olan bireylerde özellikle frontal loblar, çoklu seçenekleri değerlendirme ve karar verme konusunda çok büyük rol oynamaktadır.
- Geç Ergenlik Dönemi (18 Yaş ve Sonrası): Geç ergen bireyler tam erişkin boylarına kadar büyümüş ve genel olarak fiziksel gelişimini tamamlamıştır. Bunlar çoğunlukla kendilerini daha rahat bir şekilde kontrol edebilirler. Bununla beraber meydana gelebilecek risklere karşı daha iyi tedbir alabilme kabiliyeti gelişmiş bireyler olmaktadırlar. Geç ergenliğin boy uzunluğuna olan etkisi kadınlarda çok olmamak ile beraber erkeklerde birkaç santimetrelik bir uzama daha meydana gelebilmektedir.
Ergenliğe Geç Girenlerin Zihinsel ve Duygusal Değişimleri
Beyin, geç ergenlik döneminde gelişimini artık tam anlamıyla tamamlamaktadır. Bununla beraber, frontal (ön) lob 25 yaşına kadar gelişimini devam ettirmektedir. Bu sebep ile literatürde geç ergenlik 18 yaş ile 24 yaş arası olarak kabul edilmektedir. Bu dönemde meydana gelen duygusal olan değişimler ve zihinsel olan değişimlerden bazıları şu şekildedir:
- 18 yaş ile 24 yaş arasında bulunan gençler 14 yaş ile 17 yaş arasında görülen orta ergenlik dönemine göre çok daha iyi bir dürtü kontrolü özelliğine sahiptirler.
- Riskler ile ödüller arasında olan ilişki doğru bir şekilde değerlendirilmektedir ve karar verme yetenekleri oldukça gelişmiş bir hale gelir.
- Diğer ergenlik evrelerine göre bu dönemde daha güçlü bir kimlik duygusu vardır.
- İnançlar ve değerler bu evrede daha çok katı bir hale gelmiştir.
- Pek çok genç yetişkin, bağımsız olma isteği barındırdığından ötürü bu dönemde evden ayrılmak ve kendi başına özgür bir hayat kurmak istemektedir.
- Geleceğe odaklı olarak düşünceler şekillenebilir. Ayrıca alınmış olan kararlarda daha çok ergen bireylerin umutları, arzuları ve kendi inançları etkili olmaktadır.
Bu dönemde gençlerin duygusal ve bilişsel olgunluğu, ergenlik evrelerine göre daha fazla geliştiği için, gençler daha kararlı bir şekilde cinsel kararlar alır. Bu neden ile ebeveyn atılımına ya da rehberliğine daha az oranda ihtiyaç duyulmaktadır. Bununla beraber, eğer gençler ebeveynleri ile açık ve rahat bir şekilde iletişim içindeyseler, bu konularda ebeveynleri ile fikir alışverişi yapmaya devam etme eğiliminde olmaktadırlar.
Sıkça Sorulan Sorular
- Soru 1: Ergenlik dönemine en geç kaç yaşında girilir?
Ergenlik dönemleri çocukların sosyal, psikolojik ve fiziksel olarak farklılıklar ile beraber erişkin olmaya başladıkları bir dönemdir. Kendi içinde evreleri olan ergenlik 12 yaş ile 14 yaş aralığında olan erken ergenlik, 15 yaş ile 17 yaş aralığında olan orta ergenlik ve 18 yaş ile 21 yaş aralığında olan geç ergenlikten oluşmaktadır. Dolayısıyla en geç olarak 21 yaş görülebilir.
- Soru 2: Erkekler en geç kaç yaşında ergenliğe girerler?
Erkekler bu dönemleri genel olarak 1 ya da 2 yıl sonra yaşamaktadırlar. Bu neden ile en erken ergenlik yaşı total gruplarda 12 yaş iken bu erkeklerde 14 yaş olabilmektedir.
- Soru 3: Geç ergenlik döneminde estetik ameliyat olunabilir mi?
Ergenliğe geç girmek yaklaşık olarak 18 yaş ile 21 yaş aralığını kapsadığı için 18 yaşını doldurmuş ve sağlığı tam anlamıyla yerinde olan her birey estetik operasyonu olabilmektedir. Fakat bu dönemde fiziksel olarak gelişim devam ettiği için birkaç yıl daha bu tür işlemler için beklemek çok daha yararlı olabilir.
- Soru 4: Ergenlik geç görülüyorsa endişelenmeli miyim?
Geç ergenlik her zaman çocukta tıbbi bir bozukluk olduğu anlamına gelmez. Çocuğunuzun diğer çocuklara göre çok daha yavaş bir şekilde büyüyebilir, bu durum normal de olabilir. Ailede olan bazı kişilerde de ergenlik geç görülmüştür. Anne ve babadan birinde de çoğunlukla ergenliğin geç olduğu görülebilir. Bu durum çoğunlukla erkeklerde ortaya çıkar. Bu ihtimaller olmak ile beraber tıbbi bir bozukluk ihtimalini çocuk doktorunuza danışmanızı tavsiye ederiz.
- Soru 5: Çocuğuma nasıl daha iyi şekilde yardımcı olabilirim?
Ergenlik dönemine yaşıtlarına göre daha geç bir şekilde giren çocuklar kendilerini yaşıtları ile kıyaslayarak bu durumu kendileri için psikolojik bir problem haline getirebilirler. Daha küçük bir görünüşe sahip oldukları için arkadaşları ile uyum problemleri yaşayabilirler. Çocuğunuzun vücudu üzerinde odaklanmak yerine çeşitli konularda olan yeteneklerini vurgulamak (örneğin futboldaki başarısı, okul başarısı, güzel enstrüman çalması, yazısının güzel olması ve sesinin güzelliği gibi...) bu zor geçiş dönemini sorunsuz bir şekilde atlatması açısından önemli bir yardımcı olacak ve psikolojik sağlığını büyük oranda destekleyecektir.
- Soru 6: Ergenlik döneminde bir sorun olmasa da doktora başvurmam gerekir mi?
Her ergen bu dönem boyunca herhangi bir problemi olmasa da, yıl içerisinde en az bir kez genel doktor kontrolünden geçirilmelidir. Sağlık kontrollerinin düzenli bir şekilde yapılması, kontroller sırasında bir problemin ortaya çıkması durumunda ise bu alanda uzman bir doktora yönlendirilmesi ve gerekli tedavileri en kısa sürede alması çok önemlidir.
İlginizi çekebilir: Ergenlikte Arkadaş Seçiminin Önemi
Yorumlar - Yorum yapmak için tiklayin