Başlıklar
Duygu, düşünce ve hayallerin bir düzene bağlı kalarak, etkileyici bir dil ve uyumlu mısralar ile aktarılmasına Şiir denilmektedir. Şiir, edebiyat türlerinin en eskisidir. Şiir için bugüne kadar yapılan tanımlamalar kişiden kişiye ve çağdan çağa değişmiş, dolayısıyla kesin bir tanım ortaya çıkmamıştır. Tür olarak, öznel nitelikleri ağır basmaktadır.
Ahmet Haşim, “Nesre çevrilemeyen nazım” ve Cahit Sıtkı Tarancı da “Sözcüklerle güzel şekiller oluşturma sanatıdır” şeklinde şiirin tanımını yapmışlardır. Şiiri dün yazıdan farklı kılan mısra, ahenk ve ölçü gibi unsurlar bulunur. Manzum; nazım biçiminde yazılan şiirlerdir. Nazım parçalarına ise manzume adı verilir. Konularına göre şiir türlerini şu başlıklar altında inceleyebiliriz;
Lirik Şiir
Duygu ve düşünceleri coşkulu bir dille anlatan şiir türüdür. Eski Yunan edebiyatındaki şairler şiirleri lir (Lyra) olarak adlandırılan bir saz ile söyledikleri için bunlara Lirik şiirler adı verilmiştir. Lirik şiirler, dünya edebiyatında en çok sevilen ve işlenen şiir türlerinin başında gelir. Bu türdeki şiirler okunduğu zaman insanı duygulandıran, insanın yüreğine seslenen ve coşkulandıran şiirlerdir. Rönesans devrimindeki şairlerin (Ronsard, Petrerca gibi) ve daha sonra içe dönüklüğü esas alan romantik şairlerin (Goethe, Victor Hugo, Schiller, Lamartine gibi) öznel ve duygusal nitelik gösteren şiirleri, Batı edebiyatındaki Lirik şiirlerin başarılı örnekleridir.
Pastoral Şiir
Doğanın güzelliklerini, kır ve çoban yaşamını konu alan şiirlere Pastoral şiir denilmektedir. Bu şiirlerin her türlü yapmacılıktan, söz oyunlarından, gösteriş ve süsten uzak bir yapısı mevcuttur. Pastoral şiirlere, çoban ya da bukolik şiir adı da verilir.
Epik şiir
Epik kelimesi, Yunancada destan anlamına gelen epope kelimesinin günümüzdeki kullanımıdır. Yazının henüz icat edilmediği dönemlerde, toplum yaşamında derin ve etkili izler bırakan olayları (daha çok tarihsel) anlatan destanlar “epik şiir” olarak tanımlanır. Bu tür şiirlerde savaş, yiğitlik ve kahramanlık temaları işlenir. Her destanda (epopede) veya her epik şiirlerde tarihsel bir gerçeklik vardır. Eğik şiirler işte bu gerçekten kaynaklanır. Bir çoğu okuyanı coşkulandırdığı için lirik niteliklerde taşır.
Didaktik Şiir
Didaktik şiirler; belli bir konuda bilgi veya öğüt vermek, ahlaki dersler çıkarmak ve düşünceyi aşılamak amacıyla öğretici özellikte yazılırlar. Duygu türü zayıf olan bir şiir türüdür. Eski dönemlerdeki şairlerin öğretici ve eğitici oldukları kabul ediliyordu. Antik Yunan edebiyatındaki şairlerden Hesiodos, didaktik şiirin ilk örneklerini yazmıştır. Türk edebiyatında ise “talimi” kelimesi bu tür şiirlerle aynı anlamda kullanılmıştır. Fabl ve manzum hikayelerde bu gruba girmektedir.
Satirik Şiir
Bu şiir türlerinin eleştirici bir anlatımı vardır. Bir durum, olay ya da kişi alaylı ifadelerle ve iğneleyici sözlerle sürekli eleştirilir. Satirik şiirlerde de didaktik nitelikler olduğundan, didaktik şiirler içinde de incelenebilirler. Buna rağmen, net bir eleştiri dili olmasından dolayı ayrı bir sınıfa alınmıştır. Satirik şiirlere Halk edebiyatında “taşlama”, Divan edebiyatında “hiciv” ve günümüz edebiyatında “yergi” adı verilir.
Dramatik Şiir
Dramatik şiir, tiyatroda kullanılan şiir türüdür. Antik Yunan edebiyatında oyuncuların sahnede sarf edecekleri sözler şiire dönüştürülür ve onların ezberlenmesi istenirdi. Bu durum 19. Yüzyılda dram türü çıkana kadar devam etmiştir. Daha sonra tiyatro metinleri nesir (düzyazı) ile yazılmaya başlamıştır.
Dramatik şiirler, harekete çevrilebilen bir şiir türüdür. Başlangıçta komedi ve trajedi olmak üzere iki türü vardı. Daha sonra dramın da eklenmesiyle üç türe çıkmıştır. Türk edebiyatında bu şiir türünde herhangi bir örnek yoktur. Çünkü Batı’ya açıldığımız dönemlerde (Tanzimat) orada da bu tür şiirler yazılmıyordu. Bunun yerine daha çok nesir kullanılıyordu.
Türk edebiyatındaki tiyatrocularda, bu nedenden dolayı eserlerini nesirle yazmıştır. Abdülhak Hamit Tarhan gibi şairler ise bunun dışına çıkmış ve nadirde olsa nazımı kullanmışlardır. Dramatik şiirin en güzel örnekleri; Batı edebiyatında Racine, Shakespeare ve Corneille, Türk edebiyatında ise Abdülhak Hamit, Faruk Nafiz Çamlıbel ve Namık Kemal tarafından yazılmıştır.
İlginizi çekebilir: Gazel Nedir? Gazelin Özellikleri
Yorumlar - Yorum yapmak için tiklayin