Güç Kaynağı Nedir, Ne İşe Yarar, Güç Kaynakları Nasıl Çalışır?

Başlıklar

- Güç Kaynağı Ne İşe Yarar, Özellikleri Nelerdir?
- Güç Kaynağı Nasıl Çalışır, Çalışma Prensibi Nedir?
- Kesintisiz Güç Kaynağı (UPS) Nedir, Nerelerde Kullanılır?

Güç kaynağı, bir sistemin veya düzeneğin ihtiyaç duyduğu enerjinin elde edilmesi amacıyla kullanılan aygıtlardır. Örneğin; cep telefonları, pil doldurmak amacıyla kullanılan adaptörler, el feneri pili, bilgisayarların ihtiyacı olan enerjiyi üreten donanımın hepsi birer güç kaynağıdır. Elektrik yükünün bağlandığı şebekede oluşan ya da oluşabilecek ani değişiklikler, gerilim dalgalanmaları, kısa veya uzun süreli kesintiler ve çöküntüler gibi durumlarda, yük tüm bu olaylardan etkilenir. Elektrik enerjisi tarafından beslenen sistemleri hem şebekede meydana gelebilecek olumsuz durumlara karşı koruyan, hem de enerjinin kesildiği sırada enerji üreterek o sistemin devamlılığını sağlayan cihazlara kesintisi güç kaynağı adı verilir. Veri işleme, güvenlik ve sağlık hizmetleri gibi sistemler, kesintilerden en çok etkilenen sistemlerdir. Bilgisayar beslemesinde meydana gelebilecek ani kesintiler, kaydedilmemiş bilgilerin yok olmasına ve hatta kayıtlı bilgilerin zarar görmesine neden olabilir.

Güç kaynakları, özellikle bilgisayarlar için oldukça önemlidir. Bilgisayar çalışırken gerek duyulan bütün gücün üretildiği donanıma güç kaynağı adı verilir. Bu cihaz, bilgisayara gelen elektriği ayarlamak ve olası arızaları önlemek amacıyla kullanılır. Bilgisayardaki güç kaynağı, elektriği prizden alır ve bunu bilgisayarın gerekli parçalarına belirli ölçülerde ileterek ana kartı ve diğer parçaları korur. Bilgisayar için güç kaynağı yapılırken, PC içinde bulunan metal kasaya yerleştirilen transformatörün, gerilimin (220 volt AC) kutuya girdiği yere yakın olarak monte edilmesi ve hava akımı için etrafında boşluk bırakılması gerekir. Bu anlamda güç kaynağı; içerisinde elektronik bazı devreler ya da transformatör bulunan, PC parçalarının düzgün olarak çalışması için gerek duyulan ve farklı gerilim seviyelerinde doğru akım üreten bir donanımdır.

Güç kaynağı, bilgisayarın girişindeki 220 voltluk elektriği, gerek duyulan seviyeye (6-12 volt) dönüştürme işlemini de yapmaktadır. Bilgisayar sistemlerinin gelişmesine paralel olarak, güç kaynakları da gelişmekte ve değişmektedir. İlk üretilen güç kaynakları yazılım yoluyla kontrol edilemezlerken, EPS 12V+, ATX 12V+, PFC ve AMD ATX/GES gibi seriler işletim sistemleri tarafından kontrol edilebilmektedir. Son teknoloji güç kaynaklarında fazla yer kaplayan ve maliyeti yüksek olan transformatörler kullanılmıyor. Güç kaynakları ile ilgili olarak dikkat edilmesi gereken konular; yakıt ikmali olmadan veya şarj edilmeden ne kadar dayanacakları, ne kadar güç verecekleri, devamlı enerji mi yoksa kesik atımlar mı ürettikleri ve değişik koşullar altında çıkış akımları ile gerilimlerinin ne kadar stabil olduklarıdır.

Bazı güç kaynaklarının çıkış gerilimleri veya akımları, iç kısımda bulunan devreler ile sabit tutulmaktadır. Güç kaynağının girişinde oluşabilecek bir takım değişikliklere karşı çıkıştaki gerilimin etkilenmemesi gerekmektedir. Güç kaynakları, aynı zamanda aldıkları elektriği iletirlerken çıkış geriliminin sabit tutulmasını sağlarlar (akım içine dahil edilen devreler vasıtasıyla). Bu durumun tersi olursa, bilgisayar ya da ilgili elektronik alet dengesiz gelen enerji nedeniyle arızalanır (stabil güç kaynakları).

Güç Kaynağı Ne İşe Yarar, Özellikleri Nelerdir?

Güç kaynağında 110-120 Volt veya 220-250 Volt giriş, ana karta giden 12 V+/- çoklu çıkış ve +/-5 V disk sürücülerine giden çıkışlar mevcuttur. Isınmasını önlemek amacıyla içinde bir fanın bulunduğu güç kaynağının en önemli avantajı, yazılım yoluyla bilgisayarın kapatılmasına izin vermesi ve ana kartın elektrik ihtiyacını sadece 20 pin konnektör ile karşılamasıdır. Fan ile kendisini soğutabilen güç kaynakları, Ram ve işlemci yuvalarına yakın bir bölgeye alınarak, üzerlerindeki fan sayesinde sistemde bulunan sıcak havayı emebilir ve dışarıya atılmasını sağlarlar.

İlk zamanlarda AT güç kaynakları kullanılıyor ve güç kontrolü analog şeklinde sağlanıyordu, ayrıca elektrik kesilip tekrar geldiği zaman çalışmaya devam ediyordu. Bu tür güç kaynaklarının yerine artık güç kontrolü dijital olan ATX adlı güç kaynakları kullanılıyor. ATX güç kaynakları, güç butonu ile (ana kart üzerinde bulunur) komut verilmesi durumunda çalışmaya başlar. Elektrik kesilip geldiği zaman çalışmayan ATX güç kaynaklarının ayarları şu şekildedir;

Güç butonuna basıldığında kapansın,
Güç butonundan kapanmasın,
Komut verildiğinde otomatik olarak kapansın.

Güç Kaynağı Nasıl Çalışır, Çalışma Prensibi Nedir?

Tek başına çalışma özelliği olmayan güç kaynağı, çalışma sinyalini ana kart üzerinden alır ve ana karta bağlı olan bilgisayarın güç düğmesine basılması ile çalışmaya başlar. Bunun dışında bilgisayara bağlanmış olan güç kaynağının çalıştırılması için iki seçenek daha vardır. Birincisi; kasa içerisinde bulunan güç kaynağı ana karta bağlanmış ise volt değerleri ölçülür. Daha sonra optik sürücülerin bağlı olduğu 4 pinli güç kablosu, siyah renkli iki pinden birinin içine takılır. Kırmızı renkli prob aynı renkteki girişe takılır ve bu 5 volt değerini göstermelidir. Sarı olana takıldığı zaman ise 12 volt göstermelidir. İkinci yol; ana karta bağlanmış güç kabloları dikkatlice sökülmelidir. Siyah veya yeşil uçlardan herhangi biri kısa devre edilir ve böylece güç kaynağı çalışmaya başlar.

Güç kaynağının çalışmaya başladığı, fanın dönmesinden anlaşılabilir. Burada dikkat edilmesi gereken husus, kısa devre yapılan kablonun çıkarılmaması gerektiğidir, aksi halde güç kaynağı çalışmaz yani pasif konuma geçer. Güç kaynağı üreten firmalar, kullanılacakları yerlere göre ve çevreye duyarlı şekilde son teknoloji cihazlar imal edebilirler. Güç kaynaklarının fiyatları ise, yine üretici firmalar tarafından belirlenir. Piyasada yaygın olarak bulunan güç kaynağı markalarından bazıları şunlardır; inform güç kaynağı, FSP güç kaynağı, kepenk güç kaynağı, SMPS güç kaynağı, APC güç kaynağı, Tescom güç kaynağı, Makelsan güç kaynağı.

Kesintisiz Güç Kaynağı (UPS) Nedir, Nerelerde Kullanılır?

Kesintisiz güç kaynağı ya da diğer adıyla UPS, şebeke sisteminden enerji elde eden herhangi bir elektronik veya elektrikli cihazın, o şebekede oluşabilecek tolerans dışı düşük veya yüksek enerji akışını düzenleyen ya da kesilmesini önleyen enerji sistemleridir. Kesintisiz güç kaynaklarının kullanılma amacı, bilgisayar sistemlerine ya da bilgisayara bağlı çevresel üniteler gibi, elektronik sistemlerin de sağlıklı olarak çalışmalarını ve korunmalarını sağlayarak şebekede meydana gelebilecek dalgalanmalar veya kesintilere düzenli enerji akışının sağlanmasıdır. Bu tür güç kaynaklarının en belirgin özelliği, şebeke enerjisinde oluşan ani değişiklikler sırasında frekans ve gerilim değerlerinde standart enerjinin üretilmesidir. Başka bir özelliği ise enerjinin kesintiye uğraması halinde, verinin bulunduğu veya kaydedildiği fax, yazıcı ve bilgisayar gibi cihazları kesintiden korumaktır. Buna rağmen kesintisiz güç kaynaklarının sürekli elektrik sağlamak amacıyla kullanılan cihazlar ya da jeneratör olmadıklarını unutmamak gerekir. Temel görevleri, elektrik kesintisi sırasında otomatik olarak devreye girmek ve kısa bir süre için elektrik enerjisini sağlamaktır.

Online UPS adı verilen cihazlar maliyetli olmalarına rağmen, aynı anda çok sayıdaki bilgisayarların ve bağlı olan bileşenlerin elektrik enerjisini sağlarlar. 1-2 adet bilgisayar için kesintisiz güç kaynağı kullanılacaksa Interactive UPS adı verilen modeller kullanılabilir. Bu tür modeller genellikle bireysel kullanım için üretilmiştir. Kesintisiz güç kaynakları çalışma prensiplerine göre 3 gruba ayrılırlar;

Online UPS: Şebeke geriliminin olduğu durumlarda akülerini şebekeden şarj eden, kullanılan elektriği her zaman kesintisiz güç kaynağından alan cihazlardır.
Offline UPS: Şebeke elektriğinin uygun değerler olduğunda doğrudan şebekeye bağlandığı, fakat değerler farklı olduğu zaman kesintisiz güç kaynağından elektrik gücünü sağlayan cihazlardır.
Line-Interactive UPS: Şebeke elektriğinin olduğu durumlarda şebekeyi ayarlayıp yüke veren, kesinti halinde güç kaynağı gibi çalışan ve kısa süreli elektrik sağlayan güç kaynağı türüdür.

İlginizi çekebilir: Limewire Nedir, Ne İşe Yarar, Limewire Özellikleri Nelerdir?