Otomobil

Araç Klimaları Nasıl Çalışır, Çalışma Prensibi ve Parçaları Nelerdir?

Araç Klimaları Nasıl Çalışır, Çalışma Prensibi ve Parçaları Nelerdir?

Araç klimaları havayı soğutmakla kalmaz, aynı zamanda temizler ve nemini alır. Araçlardaki klima sisteminde havanın temizlenmesi için aktif karbon filtresi ile polen filtresi kullanılmaktadır. Sürücü için araçtaki en uygun sıcaklık 20-22 derece arasındadır, bu nedenle klima ayarı sağlık bakımından 20 dereceye ayarlanmalıdır. Araç klimaları sayesinde alerjik rahatsızlığı bulunan sürücüler için de sağlıklı bir ortam sağlanmaktadır. Araç klimasının çalışma prensibi şu esaslara dayanmaktadır;

  • Maddeler gaz halinden sıvı haline dönüşürken ısı verirler.
  • Maddeler sıvı halinden gaz haline dönüşürken ısı alırlar.
  • Isı daima daha yüksek sıcaklıktaki maddeden daha soğuk maddeye akar.
  • Herhangi bir madde sıvı halden gaz haline dönüşürken ısı alır. Başka bir deyişle, bulunduğu ortamdaki ısıyı çeker.

Araç Kliması

Sıvılardaki basıncın azalması ile kaynama noktası düşer, yani sıvı halden gaz haline düşük basınçta daha kolay geçer. Sıvı halden gaz haline dönüşme olayı, çevredeki ısıyı çekmesiyle gerçekleşir ve bundan dolayı çevrenin ısısını azaltır. Klima sistemlerinde çok basit bir şekilde düşük ısılarda kaynayan özel bir sıvı kullanılmaktadır (soğutucu madde). Klimalardaki r134a gazı ise atmosfer basıncında, -26,5 derecede buharlaşmaktadır (kaynama). Soğutma işlemi, faz, sıcaklık ve basınç değişimi arasındaki fiziksel kuralların klima sistemine uyarlanması sonucunda sağlanır.

Araç klima sisteminde buhar basıncı sabit bir değerdeyken, sıcaklığın azaltılması ile soğutucu madde gazdan sıvı haline geçmektedir. Bu işlemin gerçekleştiği yer ise radyatörün ön tarafında bulunan klima kondenseridir. Yüksek basınçtaki buharın aniden basıncının düşürülmesi sonucunda gazdan sıvı haline dönüşür ve aşırı soğuma olur. Bu işlem ise klima sistemindeki evaporatörde gerçekleşmektedir. Klimalar soğuk hava üretmezler, aracın içerisinden çekilen veya dışarıdan gelen havayı, evaporatörden geçirerek soğutur ve bu hava aracın içerisine bir fanla üflenir.

Araç Kliması Nasıl Çalışır, Araç Klimasının Parçaları Nelerdir?

  • Evaporatörden gaz halindeki soğuk maddeyi düşük basınçla çeken kompresör, daha sonra bunu sıkıştırır. Sıkışan madde, yüksek basınç ve sıcaklıkta kompresörden kondensere gaz halinde basılır.
  • İçerdeki aşırı sıcak klima gazı, dış ortamdan gelen soğuk hava ile soğurken sıvı haline geçer ve kondenserden yüksek basınçlı, sıvı halde, orta sıcaklıkta çıkar.
  • Genleşme valfi tarafından, yüksek basınçtaki sıvı maddenin basıncı düşürülerek evaporatöre aktarılır. Yüksek basınçtan düşük basınca geçtikten sonra evaporatörde sıvıdan gaz haline dönüşen klima gazı, çevreden ısı çeker. Fan ile evaporatörden geçirilen temiz hava, sıcaklığını bırakır ve soğumuş olarak araç içerisine gelir, yani araca üflenen hava burada soğur.

Araç Klimaları

Klima gazının (klima sisteminde dolaşan gaz) yaklaşık basınç ve sıcaklık değerleri şöyledir;

  • Kompresörde sıcaklık 65 dereceye, basınç ise 14 bara çıkar.
  • Yoğuşturucu, yani kondenserde sıcaklık 10 dereceye düşer, basınç ise aynı kalır.
  • Evaporatör ve genleşme valfinde sıcaklık -7 dereceye, basınç ise 1,2 bara düşer.

Araç klima sisteminin parçaları şunlardır;

  • Kompresör
  • Nem tutucu filtre
  • Evaporatör
  • Kondenser
  • Klima yağı ve gazı
  • Genleşme valfi
  • Sensörler
  • Klima fanı

Klima kompresörü, hareketini motordan kayışla ve krank kasnağıyla alan, klima gazını sıkıştırıp basınçlandıran bir parçadır. Soğutucu maddenin basıncını yükselten kompresör sayesinde, bu maddenin ısısı artar. Klima gazı, kompresöre soğuk girer soğuk çıkar ve gaz girer gaz çıkar. Eğer gaz kompresörde sıkıştırılıp basıncı arttırılmazsa, evaporatörde gaz halinden sıvıya dönüşmesi mümkün olmaz ve ısıyı çekerek soğutma işlemini gerçekleştiremez. Günümüzde kullanılan yeni kompresörler, eğik plakalı, değişken hacimli ve stroku değiştirilebilir şekildedir. Bu sayede klimanın sıkıştırma kapasitesi, yani çalışması arttırılıp azaltılabilmektedir. Böylece sıcaklık ayarı daha hassas yapılabilir ve daha az yakıt tüketimi sağlanır.

Değişken hacimli bazı kompresörlerde, kompresör kasnağı devamlı olarak döner, ancak klima çalışmazken eğik plaka dik ve düz konuma getirildiğinden, pistonların stroku sıfır olur, emme-basma işlemi yapılmaz ve motordan güç çekilmez. Evaporatörden düşük basınçta ve gaz halinde gelen klima gazını emen kompresör, bu gazı pistonları ile sıkıştırıp sıcak buhar halinde basar. Klima gazının kompresöre gaz olarak gelmesi çok önemli bir husustur, çünkü sıvılar sıkıştırılamazlar.

Araç Klimaları Nasıl Çalışır

Araç Klima Gazı ve Klima Yağı Nedir?

Klima sistemlerinde r134a adı verilen renksiz ve zararsız soğutucu bir madde kullanılmaktadır. Klima gazının miktarı, soğutma işlemi için oldukça önemlidir ve her yıl kontrol edilmelidir (bahar aylarında). Klima yağı ise, klima sisteminde bulunan hareketli parçaları (bilhassa kompresörü) yağlayarak aşınmalarına engel olur ve sızdırmazlık sağlar. Bu işlem için, klima sisteminde özel bir yağ kullanılır ve bu yağ klima gazı içerisinde çözülerek çalışır. Bakım esnasında klima gazının kontrolü yapılırken, yağ miktarı da kontrol edilir ve gerektiği zaman yağ takviyesi yapılır.

Araç Klima Sisteminin Diğer Parçaları ve Özellikleri

Kondenser: Yoğuşturucu ya da diğer adıyla kondenser, radyatörün önünde bulunmaktadır, ayrıca kondenserin soğutucu fanı da ön tarafta bulunur. Kondensere bağlı halde olan kompresör, gazı buraya basar. Sıcak klima gazı (peteklerin içinde dolaşan), araç hareket halindeyken önden gelen rüzgar veya soğutma fanı tarafından soğutulur. Daha sonra klima gazı sıvı haline geçer, ancak halen yüksek basınçlı bir haldedir.

Nem tutucu filtre: Bu filtrenin görevi, sıvı haldeki klima soğutucu maddeyi kurutmak ve depolamaktır. Nem tutucu filtrenin içinde kurutucu madde bulunur ve burada pislikler ile su soğutma gazından ayrıştırılır (soğutma gazının nemi alınır ve buradan çıkan gaz, genleşme valfine aktarılır).

Genleşme valfi: Klima gazının basıncını düşüren parçadır (15 bardan 1,2 bara düşer). Bu esnada ısı da yaklaşık 50 dereceden -7 dereceye kadar düşer. Dolaşımdaki soğutma gazı miktarını değiştiren genleşme valfi, soğutma kapasitesini de uygun seviyelerde ayarlar.

Evaporatör: Buharlaştırıcı olarak bilinen evaporatör, havanın soğutularak araç içerisine girdiği kısımdır. Klima gazı, evaporatörde sıvı halden gaz haline geçmektedir. Kompresör, filtre, kondenser ve genleşme valfinden sonra evaporatör bulunmaktadır (torpidonun arka kısmında, motor tarafında). Peteğin dış gözeneklerinden geçerek dışarıdan gelen hava, burada doğur ve nemi alındıktan sonra aracın içine üflenir. Klima aktifken aracın altından suyun gelmesi normal bir durumdur. Bu su, sıcak havanın soğuması ile bırakılan nemden dolayı gelmektedir. Klima gazı, evaporatöre soğuk olarak girer, ısınarak çıkar ve sıvı olarak girer, gaz halinde çıkar. Buna karşın basınç aynı kalır ve evaporatörden gaz olarak çıkan düşük basınçlı klima gazı, kompresör tarafından emilir ve basılır.

Araç Klima Sistemi

Araçlardaki Klima Sistemi Havayı Nasıl Soğutur?

Üfleyici fan, havayı evaporatör peteklerinden geçirir ve araç içerisine üfler. Tercihe göre dışarıda bulunan havayı (dış hava modu) ya da aracın içerisindeki havayı (iç hava modu) çekerek üfleyebilir. Hava kanalı değişim işlemi, elektrik motoru ile hareket eden klapeyle yapılmaktadır. Bu fan, araç içinden hızı ve kademesi değiştirilerek kontrol edilebilir ve içerde bulunan havanın sirküle edilmesi için oklu butona basılarak klape motoru çalıştırılmış olur. Evaporatörün ön kısmında kalorifer peteği vardır ve her ikisinin arasında havanın yönlendirilmesi için bir kapakçık (klape) bulunur. Havanın bir kısmı sıcaklık ayarına göre kalorifer peteğinden geçirilerek ısıtılır ve araç içine aktarılır. Bu klape, en soğuk ayarda iken tamamıyla kapanır ve hiç ısıtılmayan soğuk hava, direkt olarak aracın içine gönderilir.

İlgili yazılar

Yorumlar - Yorum yapmak için tiklayin

YORUM BIRAKIN