Teknoloji

Dokunmatik Ekran Nedir, Nasıl Çalışır, Dokunmatik Ekran Çeşitleri Nelerdir?

Dokunmatik Ekran Nedir, Nasıl Çalışır, Dokunmatik Ekran Çeşitleri Nelerdir?

Dokunmatik teknolojisi, dokunmatik ekranın kullanım mantığını oluşturan, elektronik özelliklere sahip cihazların özelliklerine göre tasarlanmış kalemlerle veya parmaklarla kullanıma sunulan teknolojinin adıdır. Bilgisayar ekranları, müzik çalarlar, TV açma-kapama düğmeleri, akıllı telefonlar, diz üstü bilgisayarlar ve hesap makinesi gibi birçok elektronik cihazda dokunmatik ekran özelliği mevcuttur. Bu ekranların kendilerine özgü bir çalışma prensipleri vardır. İlgili prensipler ise dokunmatik ekran özelliğinin kullanılacağı cihazın türüne, kullanım amacına ve bulunacakları yere göre belirlenir. Dokunmatik ekran teknolojisi, kişisel olarak günlük yaşantımızda kullandığımız eşyalarda bulunan bir teknoloji olmanın yanında, birçok ortamda yaygın olarak kullanılan bir teknoloji haline gelmiştir. Mesela, şirketlerin birçoğunda son teknoloji ürünleri arasında olan bilgisayar sistemlerinin ekranlarında dokunmatik ekranlar bulunur ve bu ekranlar sayesinde işler daha kolay şekilde halledilir.

Dokunmatik Ekran

Toplumda yaygın olarak kullanılan ATM’ler, son zamanlarda tuşlu sistemden çıkmış ve dokunmatik sistemlere dönmeye başlamıştır. Ayrıca e-bilet görsellerinin basıldığı cihazlarda, havalimanlarındaki internet üzerinden yapılan randevuların biletlere dönüştürüldüğü terminallerde, banka ya da hastane gibi yerlerde sıra alma amacıyla kullanılan teknolojik aletlerde dokunmatik ekran sistemleri bulunmaktadır. Dokunmatik ekranların bir diğer özelliği de, teknoloji bilgisi düşük olan bireylerin tek bir dokunuşla daha hızlı işlem yapabilme imkanının sunulmasıdır. Örneğin, klavye kullanmayı bilmeyen bir kişi ekranda yazan bilginin üzerine parmaklarıyla dokunarak çok kısa bir sürede işlerini yapabilmektedir.

Dokunmatik Ekran Nasıl İcat Edildi?

Dokunmatik ekranın icadı 1971 yılına dayanmaktadır. Kentucky Üniversitesi’nden mezun olan iki öğrencinin grafik çizgilerindeki koordinatları elleriyle hesaplamaları ve bu işlemin yaklaşık 2 ay sürmesi sonucunda, Dr. Hurst bu sistem üzerinde çalışmalara başladı. Hurst’un tasarısı ilerleyen zamanlarda Elograph, yani elektronik grafik aleti haline dönüştü ve patenti Kentucky Üniversitesi’nin araştırma birimi tarafından satın alındı. Hurst ve hisse sahibi olan diğer kişiler 1971 yılının Mart ayında Elographics Inc firmasını kurdular. Elograph, dokunmatik ekranı olan bir monitör değildi, fakat bu monitörün bir öncüsü gibiydi. Polar koordinat adı verilen teknolojinin Elograph’ta kullanılması sonucunda, Elographics AccuTouch adında bir algılayıcı geliştirildi. Bu algılayıcı 1977 yılında dokunmatik ekran haline dönüştü. Elographics’in geliştirdiği teknolojiyi 1982 yılında tanıtmasıyla birlikte, dokunmatik ekran insanlar tarafından kullanılmaya başladı.

Dokunmatik Ekran Nedir?

Dokunmatik Ekran Çeşitleri ve Özellikleri

Yaygın olarak kullanılan dokunmatik ekran panelleri şunlardır;

  • Rezistif dokunmatik ekran
  • Kızılötesi dokunmatik ekran
  • Kapasitif dokunmatik ekran

Rezistif Dokunmatik Ekran

Resistive touch screen (rezistif dokunmatik ekran), birbirinden ince bir yüzeyle ayrılmış iki iletken noktanın, üzerine dokunulduğu zaman temas etmeleri sonucunda yer bilgisini belirleyen ve cep telefonlarında kullanılan dokunmatik ekran türüdür. En son çıkan dokunmatik ekranlara nazaran daha eski bir teknolojinin ürünüdür, ayrıca cep telefonlarının birçoğunda kullanılan bir sistemdir. Rezistif dokunmatik ekranlarda içi boş bir yüzeyle ayrılmış ve birbirinden ince iki alan bulunur. Bu özel alanların temel maddesi indium tin oxide (ITO) olarak adlandırılan bir yapıdır. Bu madde yüzeyinin direnci 100 ile 500 OHM arasında değişir ve yüzeylerin arası yalıtkan özelliğe sahip küçük noktasal parçalarla ayrılmış durumdadır.

Rezistif dokunmatik ekranın birbirinden ayrılan yüzeyleri, kalem ya da parmak basıncı sonucunda birbirlerine dokunur ve iletim alanı oluştururlar. Bu yapıdaki yüzeyler hem dikey, hem de yatay olarak birbirlerinden ayrı olurlar. Örnek vermek gerekirse; birbirinden ayrı çok sayıda küçük kare madde düşünün. Bu yüzeye dokunduğunuz noktada yalnızca temas ettiğiniz kare, alt yüzeyle temasa geçer ve iletim sağlanır. Bu esnada yüzeyde bulunan her kareyi ayrı ayrı tarayarak, o anki durumu analiz eden bir donanım bulur. Tüm bu inceleme ve tarama işlemleri saniyeler içerisinde birçok kez gerçekleştiği için, dokunma fonksiyonu anında algılanabiliyor. Yüzeyde bulunan bir noktaya temas edildiği zaman, ilgili koordinat telefonun yazılımına aktarılıyor ve sonuç olarak gerekli işlemler gerçekleştiriliyor.

Dokunmatik Ekran Özellikleri

Rezistif dokunmatik ekranın avantajları şunlardır;

  • Fiyat grafiği daha iyidir ve daha dayanıklıdır.
  • Kapasitif ekrana nazaran daha iyi konum bulma özelliğine sahiptir.
  • Parmak ve stylus kalem için birlikte çalışma özelliği vardır.
  • Daha hassas bir duyarlılığı vardır.
  • Boştayken çok az güç çeker ve bu nedenle cihazların pil ömürlerine etkisi olumludur.

Rezistif dokunmatik ekranın dezavantajları ise şunlardır;

  • Çoklu dokunma özelliği yoktur ve aynı anda ekranın iki tarafındaki dokunmayı algılayamaz. Bu işlem için kapasitif ekranla birlikte kullanılması gerekir.
  • %75 geçirgenliğe sahiptir, bu nedenle alt tarafta kalan LCD katmanından gelen renklerin ve ışığın iletiminde kayıplar olur.
  • Bir müddet kullanıldıktan sonra kalibrasyona gerek duyuluyor, ancak bu işlem stylus kalemle rahatlıkla yapılabiliyor.

Rezistif dokunmatik paneller günümüzde birçok cep telefonu modellerinde kullanılmaktadır.  Kapasitif ekranla aralarındaki en önemli fark ise, rezistif dokunmatik ekranlarda çoklu dokunma özelliğinin olmaması ve kalem kullanılamamasıdır. iPhone 4 ekranı, kapasitif ekranın en iyi örneğidir.

Dokunmatik Ekran Çeşitleri

Kızılötesi Dokunmatik Ekran

Dokunmatik ekran sistemleri arasında en basit olarak görüneni, kızılötesi dokunmatik ekrandır. Çalışma prensipleri diğer dokunmatik ekran panellerine göre daha basittir; kızılötesi ışık demetleri ekranın bir yerinden diğer yerine aktarılır. Ekranların yan taraflarında bulunan foto algılayıcılar ve kızılötesi LED’ler, devamlı olarak ışık demetinin bütünlüğünü kontrol ederler. Şayet ışık gelmiyorsa sisteme “0”, geliyorsa “1” komutu gönderilir. Bütün eksenlerde aynı işlemler tekrar edilir ve böylece koordinatlar her iki eksende duyargalarla belirlenmiş olur.

Kapasitif Dokunmatik Ekran

Kapasitif dokunmatik panelin çalışma prensibinde, 4 taraftan da gerilim uygulanmakta ve ekranın yüzeyinde elektrostatik bir alan oluşturulmaktadır. Ekran üzerine yük depolama özelliği olan bir iletkenin temas ettirilmesi ile bu elektrostatik alanda meydana gelen değişimi algılayan bir osilatör mevcuttur. Osilatörden elde edilen veriler, işlem birimine aktarılır ve buradan da koordinat verisi haline dönüştürülerek sisteme aktarılır. İlgili sistem, öncelikle yeni nesil cep telefonu modelleri olmak üzere LCD’ler ve pos sistemleri gibi birçok aygıtlarda kullanılır. Kapasitif dokunmatik ekran, rezistif ekrana göre daha hassastır ve bu nedenle daha fazla enerji tüketir. Ayrıca parmakla temas sağlanması gerekir, maliyetleri ise rezistif ekranlara nazaran daha yüksektir.

İlgili yazılar

Yorumlar - Yorum yapmak için tiklayin

YORUM BIRAKIN