Bilim

Mitoloji Nedir, Mitolojinin Özellikleri Nelerdir?

Mitoloji Nedir, Mitolojinin Özellikleri Nelerdir?

Başlıklar

Mitoloji Nedir?

Yunanca mithos yani duyulan ya da söylenen söz anlamına gelen Mitoloji, konuşma kelimelerinin birleşmesi ile oluşmuştur. Eski Yunanca dilinde “geçmişte söylenen sözlerin tekrar edilmesi” şeklinde bir anlam taşırken, zamanla Batı dillerinde “mit” Doğu dillerinde ise “efsane” anlamı kazanmıştır. Mitoloji, çağdaş kullanımda ya mitlerin yorumlanmasını ve incelenmesini tanımlar ya da belirli bir kültür veya dindeki mitlerin tümünü tanımlar (Kelt mitolojisi gibi). Gerçekte doğru olmayan bir anlatı veya hikaye için tercih edilen mit sözcüğü, genellikle doğru olmayan bir yanlışlık vurgusunu barındırır. Mitoloji sözcüğünün Türkçe karşılığı söylencebilim ya da söylenbilimdir. Türk dilleri arasında bulunan Çuvaşçada, mitolojinin en ilginç karşılığı yer almaktadır; bu dilde mitoloji anlamına gelen kelime, masal sözcüğünden türeyen Halaplah’dır.

Mitoloji

Mitolojinin Özellikleri

Soylu kişileri, tanrıları, asilleri, doğaüstü varlıkları ve kahramanları konu alan anlatılara efsane adı verilmektedir. Genel olarak geleneksel sözlü aktarma yoluyla (rahipler, ozanlar vb.) yayılarak canlı kalırlar ve uyumlu bir sistem dahilinde düzenlenirler. Yaygın olarak ilgilendikleri topluluğun ruhani veya dini yaşantıları ile alakalı olan mitler, hükümdarlar veya rahipler tarafından onaylanmaktadırlar. Topluluktaki ruhani varlıklarını yitirdikleri zaman, yani ruhani yapıyla topluluk arasındaki bağ koptuğu zaman, mitolojik özelliklerini kaybeder ve peri masalı ya da folklora ait söylence haline dönüşürler. Mitler, güçlerinin bir bölümünü topluluğun kendisine olan inancından ve doğru olarak kabul görmesinden alır.

Folklorda bütün kutsal göreneklerin birikimi bulunur ve terimin kullanılmasında günlük kullanıma benzer, herhangi bir aşağılama ve kötüleme bulunmaz. Örneğin, herhangi bir dinin tekil şekilde içerdiği mitlerden veya kendi mitolojisinden ayrı ayrı bahsedilebilir. Bu yaklaşım, bütünüyle tarafsız ve bilimsel bir yaklaşım olup, dile getirilen kavramlara ve söylenceye herhangi bir aşağılama veya kötüleme amacı barındırmaz.

Efsaneler, yaygın şekilde evrenin ve yerel bölgenin meydana gelmesini açıklama amacı taşırlar (yaratılış efsaneleri, kuruluş efsaneleri vb.) Bununla birlikte, efsanelerin doğa olaylarının farklı şekilde izah edilemeyen kültürel adetlerin açıklanması gibi amaçları da vardır. Efsanelerin, doğal anlamda genel olarak basit bir açıklama sunmayan herhangi bir mevzuyu açıklamak amacıyla sık sık kullanıldığını söyleyebiliriz.

Mitoloji Nedir

Mitoloji kavramı, Roma mitolojisi ve Yunan mitolojisi formunda bulunduğu gibi, sık sık eski kültürlerin antik hikayelerine gönderme yaparak kullanılmaktadır. Efsanelerin bir kısmı sözel geleneğin orijinal bir ürünüyken, zaman geçtikçe yazınsal bir hale dönüşmüşlerdir. Efsanelerin bir çoğunun başlangıç noktası aynıyken, farklı kültür ve coğrafyadan etkilenerek değişiklik göstermiş ve aniden farklı anlatı şekline dönüşmüştür. Orijinal olanları ise, sadece mitologların anlayabileceği derecede karmaşık bir hale gelmişlerdir. Mit, kutsal bir hikayeyi anlatmaktadır yani en eski dönemlerde başlangıçtaki masallara has bir zamanda olup bitmiş olayları anlatır. Mit, aynı zamanda yaratılışın bir öyküsüdür ve herhangi bir şeyin nasıl var olmaya başladığını, nasıl yaratıldığını anlatır.

Mitolojinin Sınıflandırılması

Belirli dini uygulamaların anlamını veya yapılışını açıklayan mitler, Ritüel mitlerdir. İbadet yapmak ve tapınma ile yakın bir ilişkisi olan bu mitler, ruhani veya dini sistemin liturjik yapısı içinde bulunabilirler. Bir isim, adet, canlı veya nesnenin kökenini açıklayan mitler ise Köken mitleridir. Kült mitleri, ilahi özellikler taşıyan bir varlığın ya da ilahın gücünü ifade eden karmaşık kutlamaları açıklayan mitlerdir. Genel olarak kutsallık atfedilen belirli bir toplum veya ilahi unsurlar, şehir ya da kahramanla ilgili olan mitler, Prestij mitleridir. Eskatolojik mitler, yaşadığımız dünyanın sonunu getireceği varsayılan mutlak bir sonu veya bununla ilgili kavram ve olayları anlatan, eskatolojik unsurları konu edinen mitlerdir. O anki uygulamaları veya sosyal değerleri güçlendirmek ya da savunmak amacı taşıyan mitler ise Sosyal mitlerdir. Bir mit birden fazla kategoriye uyabilir, ancak konuları göz önünde bulundurulduğunda efsaneler 3 kategoriye ayrılır;

  • Kahramanlara dair söylenceler
  • Yaratılış ve evrene dair söylenceler
  • Tanrılara dair söylenceler

Yunan Mitolojisi

Mitoloji ve Din Arasındaki Bağlantı

Dinlerin çoğunda mitolojinin oldukça önemli ve öncelikli bir yeri vardır. Günlük kullanılışın aksine, mit aslında bir hikayenin nesnel olarak doğru veya yanlış olduğunu ifade etmez. Genel olarak materyalist veya nesnel nosyonlarla ilgisi olmayan bir şekilde, gerçek veya doğru kavramının psikolojik, sembolik ve ruhsal taraflarına gönderme yapar. Günümüzdeki yaygın dinlere mensup birçok kişi, dinlerinin gelişimi ve kökeninde bulunan anlatıları tarihi olaylar şeklinde ele alırlar. Buna rağmen, anlatıları inanç sistemlerinin figüratif bir temsili olarak gören kişiler de vardır.

Bir inancın veya dinin sahip olduğu anlatı ve kavramlar, karakteristikleri nedeniyle bilimsel olarak mitik olabilir ve bu yaklaşımdan yola çıkan bir kişi Hindu mitolojisi, İslam mitolojisi veya Hristiyan mitolojisinden söz edebilir. Bu tür kavramlardan anlaşılması gereken şey, dinlerin barındırdığı anlatı veya kavramların doğru ve yanlış oldukları değil, o dinde bulunan bazı kavramların kültürel bir nesne olarak psikolojik, ruhani veya sembolik taraflarına yapılan atıf olmalıdır.

Mitoloji Özellikleri

Daha önce de tanımladığımız gibi, mitoloji ve dolayısıyla mit, objektif veya materyalist bir doğruluk nosyonu barındırmaz ve bu tür bir amacı da taşımaz. Mitoloji ve din ilişkisinde var olan yaygın bir hata, eski toplumların inandığı dinlerin mitolojileri ile karıştırılması olayıdır. Mitoloji ve din arasındaki yakın ilişki nedeniyle, herhangi bir nesne her iki kavramın da elemanı olabilir.

Aynı zamanda mitoloji ve din tamamen farklı kavram ve terimlerdir. Salt mitolojik objelerle ilgilenen mitolojiye karşın, dinin kapsadığı nesneler ve alan daha değişiktir; eskatolojiden liturjiye kadar. Dinsel kavramların mitolojik bir tarafı olabilir, ancak bu durum dinsel kavramın dini oluşunu geri plana itmez. Bundan dolayı Kelt dini ve Kelt mitolojisi ile anlatılmak istenenler, birçok yakın ilişkileri ve aynı elemanları olsa bile farklı şeylerdir.

İlgili yazılar

Yorumlar - Yorum yapmak için tiklayin

YORUM BIRAKIN