Bilim

Karoten Nedir, Nelerde Karoten Bulunur?

Karoten Nedir, Nelerde Karoten Bulunur?

Karoten, birbiriyle ilişkili bazı bileşikler için kullanılan bir terimdir. Formülü C40H56 olan karoten, özellikle fotosentez için önemi olan fotosentetik bir pigmenttir. Soğurduğu ışığı klorofile aktarır ve fotosenteze yardımcı olur. Birçok sebze (havuç gibi) ve meyvenin turuncu renginden de sorumludur. Karoten, kimyasal olarak değerlendirildiğinde bir terpen olarak karşımıza çıkar. Başlıca iki türü mevcuttur. Bunlar; Yunan harfleriyle belirtilen α-karoten (alfa-karoten) ve β-karotendir (beta-karoten). Bunların dışında delta, epsilon ve gama karotenler de bulunur. Beta-karoten, iki farklı retinil gruptan oluşmaktadır. Ayrıca ince bağırsak mukozasında dioksijenaz tarafından yıkıma uğrar ve retinole (bir çeşit A vitamini) dönüşür. Karoten, ayrıca bir provitamin sayılmaktadır, çünkü karaciğerde depolanır ve gerektiğinde A vitaminine dönüşebilir.

Beta-Karoten ve Karotenemi Nedir?

Beta karoten, alfa karotene göre daha yaygındır ve turuncu, sarı, yeşil yapraklı meyvelerde veya sebzelerde bulunur. Bunlar arasında ıspanak, domates, havuç, marul, kavun, tatlı patates, brokoli, kabak ve portakal en başta gelir. Bir sebze veya meyvenin rengi ne kadar çok renkli olursa, içerisindeki beta-karoten miktarı da o kadar yüksek olur. Turuncu ve sarı çan biberlerde de beta-karoten bulunur, fakat Capsicum türüne ait olan çan biberlerdeki kırmızı rengin kaynağı o değildir. Bitkiler aleminde birçok renkli bileşik ve karotenoid mevcuttur. Bitkilerin bileşikleri üretebilmek için sarf ettikleri enerjinin, onlara kattığı avantajlar şunlardır; meyvelerin yenerek tohumların dağıtılması için hayvanların dikkatini çekmek, polinasyon için böcekleri cezbetmek, hücrelerin hayati fonksiyonlarının devam etmesi için mor ötesi ışınların olumsuz etkilerinden korunmak.

Karoten Nedir

Bir antioksidan olan beta-karoten, zararlı radikallerin (serbest) çoğunun bertaraf edilmesinde yardımcı olabilir. Buna rağmen beta-karotenin gıda takviyesi olarak (hap şeklinde) kullanılmasının, kanseri önleyen etkisi hala tartışılmaktadır. Hiperkarotenemi veya karotenemi, aşırı karoten anlamına gelir, fakat A vitaminin tersine karoten toksik değildir. Karotenemi tehlikeli olmamakla birlikte derinin sarılaşmasına yol açabilir.

Nelerde Karoten Vardır?

Lipit ve proteinlerle birlikte kolloidal bir yapıda bulunan karoten, havuç kökü içinde de kristalin olarak bulunur. Beta-karoten, poliyen bir zincirle birleştirilmiş iki iyon halkası taşımaktadır. X-karoten, iyon halkalarındaki iki bağ yerine dört ya da beşli bağlar taşır. Beta-karoten, daha farklı olmakla beraber her iki tipte de bitkilerin yapraklarında mevcuttur. H-karoten, bir tane iyon halkasından oluşur ve yüksek bitkilerde az miktarda, bağboğanda ise bol miktarda bulunur.

Tüm karotenler kristalize olurlar ve direk ışıkta mavimsi bir renk verirler. Suda çözülemezler, fakat kloroformda ya da benzende turuncu renk veren bir eriyik meydana getirirler. Likopen, domatese kırmızı rengini verir ve iyon halkası bulunmayan bir izomeridir. Bunlar, düzgün ve kırmızı renkli prizmalar şeklinde kristalleşirler. Karoten, açık havalarda ya da ışıkta kolaylıkla okside olur ve beyazlar.

Tıbbi incelemeler, sentetik beta-karoten (besin takviyesi olarak piyasada satılan beta-karoten) kullanımının prostat ve akciğer kanseri riskini, sigara içen hastalarda ise ölüm oranını arttırdığını ortaya çıkarmıştır. Bu sonuçlar beta-karoten takviyelerinde görülmüş, fakat doğal beta-karoten bulunduran besinlerde görülmemiştir. Cancer Research Campaign (Britanya kanser örgütü), beta-karoten takviye ambalajlarının üstüne, sigara kullananlara bu takviyelerin akciğer kanserinin riskini arttırdığına dair ikazlar konması gerektiğini ileri sürmüştür.

Karoten

NCI (ABD Ulusal Kanser Derneği) tarafından yayımlanan dergide, retinil palmitat olarak A vitamini ve beta-karotenin kanseri önleyici bir etkisi olup olmadığı konusunda yapılan denemenin neticeleri verilmiştir. Buna göre, beta-karoten gıda takviyesi kullananlarda akciğer kanseri riski daha yüksektir. Beta-karotenin ölüm oranını %5 arttırdığı, bilimsel olarak yapılan bütün randomize çalışmaların değerlendirmesinde ortaya çıkmıştır.

İlgili yazılar

Yorumlar - Yorum yapmak için tiklayin

YORUM BIRAKIN