Tripofobi Nedir? Belirtileri ve Tedavisi Nasıldır? Tripofobi Hakkında Her Şey

Başlıklar

- Tripofobi Nedir?
- Tripofobi Neden Olur?
- Tripofobiyi Tetikleyen Faktörler
- Tripofobi Belirtileri Nelerdir?
- Tripofobi Tanısı Nasıl Konur?
- Tripofobi Tedavisi Nasıl Yapılır?
- Tripofobi Tedavi Edilmezse Ne Olur?
- Tripofobiye Ne İyi Gelmez?
- Tripofobi ile İlgili Risk Faktörleri
- Tripofobi İçin Hangi Doktora Gidilir?
- Tripofobi Ne Sıklıkta Görülür?
- Tripofobi Olduğumuzu Nasıl Anlayabiliriz?
- Tripofobi Geçer Mi?
- Sosyal Medyada ve Popüler Kültürde Tripofobi
- Tripofobi Gerçek Bir Fobi Midir?

Tripofobi Nedir?

Kişinin tehlike ve korkuya karşı verdiği normal bir fizyolojik tepkiye tripofobi denir. Sürekli endişe veren, bilinçsiz ve sürekli olan bir korku ile karakterize duruma da fobi adı verilir. Fobi, yer durum, nesne, duygu ya da hayvanın kişide sebep olduğu gündelik hayatını olumsuz bir şekilde etkileyen aşırı korku olarak da ifade edilebilir. Pek çok fobi çeşidi vardır ve bunlardan biri de halk arasında çok fazla bilinmeyen tripofobi adlı delik fobisidir.

Tripofobisi olan kişiler, yüzeylerde yer alan birbirine yakın kümeler halinde yerleştirilmiş delikler sebebi ile çok fazla endişe ve korku duyarlar ya da iğrenme hissederler. Örneğin delikli bir sünger ya da çilek meyvesi tirpofobi rahatsızlığına sahip kişilerde kusacak kadar şiddetli bir tiksinmeye sebep olabilir. Bazı kişilerde su çiçeğine benzer kümeler halindeki kabarcıklar da aynı şekilde fobiye yol açabilmektedir.

Tripofobi Neden Olur?

Tripofobi rahatsızlığının ortaya çıkış sebebi günümüzde hala kesin olarak tespit edilememiştir. Ancak konu ile ilgili çalışmalar sürdürülmektedir. Eskiden yapılmış olan araştırmalardan elde edilen sonuçlar, delik fobisinin mavi gözlü ahtapot ve yılanlar gibi zehirli hayvanlarda bulunan yuvarlak şekil kümelerinin kişilerdeki tesirinden kaynaklandığını ileri sürmekteydi. Bir diğer teori ise bu fobi çeşidinin öğrenilmesidir. Eşek arısı ve yılan tarafından sokulma gibi deneyimler, bu fobiye olan yatkınlığı arttırmaktadır.

Günümüzde yapılan bazı araştırmalar sonucunda psikologlar yeni bir teori ileri sürmektedir. Bu teoriye göre insanlarda oluşan bazı hastalıklar ile bireylerde yakın dizilimli dairesel şekillerden dolayı ortaya çıkan doğal kuşkunun alakalı olabileceği belirtilmekte. Tifüs, kızamıkçık, kızamık, su çiçeği gibi pek çok hastalık ve kene ya da uyuz gibi parazitlerden dolayı meydana gelen cilt rahatsızlıkları deri üzerinde yuvarlak şekil kümelere neden olur. Yani ciltte ortaya çıkan bu belirtiler kötü bir şeyin göstergesidir. Bu neden ile tripofobi rahatsızlığı olan kişiler bilinçaltından gönderilen negatif sinyaller ile tiksinti ve korku gibi duygular hissetmektedirler.

Bir diğer sebep ise tripofobiyi etkileyen tetikleyici resimlerin yüksek kontrastlı enerji özelliğine sahip olmasıdır. Korku oluşturan çatlak desenler ve delikli desenler, bilinçsizce muhtemelen hayvan ve zehirli bitkilerin görünümünü andırmaktadır. Örneğin bir nilüfer çiçeğinin açık ve koyu zıtlıkları, yılanların ya da zehirli kara kurbağalarının derisine benzer. Bu eşi benzeri olmayan spektral özellik aynı kontrast seviyesine sahip resimler görüldüğünde de aynı tiksinti ve korkuyu hissettirmektedir.

Tripofobiyi Tetikleyen Faktörler

Tripofobi rahatsızlığına sahip olan kişilerin belirtileri genelde düzensiz ve küçük deliklerin kümeler halinde yer almış olduğu nesneler tarafından tetiklenmektedir. Bu nesnelerden bazıları şu şekildedir:

Sünger
Sabun köpükleri
Mercan
Bal peteği
Arı kovanı
Suyun yoğunlaşmasından dolayı ortaya çıkan damlacıklar
Çilek
Nar
Mısır
Kavun
Lotus çiçeği
Cilt kabarcıklarıdır.

Tripofobi Belirtileri Nelerdir?

Tripofobi rahatsızlığına sahip olan kişiler tetikleyici nesneleri gördükleri zaman çeşitli fiziksel belirtiler ve psikolojik belirtiler gösterirler. Rahatsızlıkta ortaya çıkan belirtiler pek çok kişide hafif şekilde görülür. Fakat bazı kişilerde gündelik yaşamını etkileyecek kadar yüksek şiddetli de görülebilir. Bireylerde ortaya çıkan belirtilerden en sık karşılaşılanları şu şekildedir:

Kabarcıklı, köpüklü, kümelenmiş ya da delikli bir nesneye veya resme bakıldığı zaman rahatsızlık, tiksinme ya da korku gibi duyguların hissedilmesi
Yaşanılan stresin günlük hayatı olumsuz etkileyecek seviyelere kadar ulaşması
Vücudun ani ve sebepsiz bir şekilde ürpermesi
El ve ayaklarda olmak üzere vücutta genel olarak ortaya çıkan titreme hissi
Rahatsız edici nesneler ile karşılaşıldığı zaman ciltte ortaya çıkan kaşınma
Gerginlikten kaynaklı oluşan terleme
Rahatsızlık hissini takip eden aşırı stres, korku, endişe ve iğrenme gibi daha ileri seviye psikolojik belirtiler
Stres ve iğrenmeden dolayı ortaya çıkan mide bulantısı
Göz yanılsamaları, görmede bozukluklar ya da göz yorgunluğu gibi rahatsızlıklar
Panik atak geçirmek
Aniden ve aşırı bir şekilde sinirlenmek
Deride yer alan tüylerin diken diken olması
Durumdan kaçınma isteği
Kalbin hızlı bir şekilde çarpması
Baş dönmesi
Nefes darlığı
Kişinin zarar göreceğine dair korku duyması ve bunu takip eden ölüm korkusu hissetmesi şeklindedir.

Tripofobi Tanısı Nasıl Konur?

Bireyde tripofobi rahatsızlığının olup olmadığını anlamak için herhangi bir tıbbi tanı testi henüz bulunmamaktadır. Tanı için alanında uzman psikolog ya da psikiyatrist hastanın şikâyetlerini dinleyip değerlendirir. Bazı görseller gösterir ve görüntülere karşı herhangi bir kaygı, stres, endişelenme ve korku hissedip hissetmediğini sorar. Kişinin tepkisi değerlendirilir.

Hastanın psikiyatrik geçmişi incelenir, tetikleyici unsurları ve başka rahatsızlıkları olup olmadığı konusunda derin bir araştırma yapılır. Fizik muayene yaparak nörolojik bir hastalığın varlığını dışlar. Gerekirse MR ya da beyin tomografisi çekerek organik bir hastalık olup olmadığını kontrol eder. Elde edilen verilere göre en kısa sürede hastaya uygun olan tedavi seçeneği uygulanmaya başlanır.

Tripofobi Tedavisi Nasıl Yapılır?

Diğer fobilerde olduğu gibi tripofobi gibi irrasyonel bir korkunun tedavisi pek kolay değildir. Sadece hipnoz, psikoterapi teknikleri ve psikolojik danışmanlık gibi yöntemler ile fobiler tedavi edilebilir. Hastaların gerçekçi olmayan düşünce kalıplarını değiştirmelerine yardımcı olmada bilişsel davranışçı psikoterapi yararlı olabilir. Bu hayal güçlerinin sonucunda yoğun korkularının ortaya çıktığını anlamalarına yardımcı olur.

Maruz bırakma terapisi ise davranışçı terapinin bir çeşididir ve olumlu sonuçlar elde edilebilir. Maruz bırakma terapisinde kişiyi etkilemeyen bir resim ile başlanarak yavaş yavaş etki oranı daha yüksek olan resimler hastaya gösterilir. Bu sayede beyin, insanda ortaya çıkan takıntıyı azaltmak için koşullandırabilir. Korku sebebi ile meydana gelebilecek deri döküntülerini kontrol etmek için yatıştırıcı ilaçlar reçete edilebilir.

Tripofobiyi yatıştırmak ve ortaya çıkabilecek depresyonu engellemek için antidepresan ilaçlar da verilebilir. Beta blokerler ise vücudun stres anında meydana gelen bazı belirtileri gidermek için kullanılmaktadır. Bu ilaçlar göz bebeklerinin küçültülmesi, tansiyonun düşürülmesi ve kalp atışının yavaşlatılması gibi etkilere sahiptir. Bilişsel davranışçı terapiye göre anksiyetenizi ve fobinizi yönetmenizde yardımcı olmak için “maruz kalma” terapisini diğer teknikler ile birleştirir. Bu tekniklerden bazıları şu şekildedir:

Psikiyatrist ya da bir danışman ile genel konuşma terapisi
Panik semptomlarını ve anksiyeteyi azaltmaya yardımcı olmak için sakinleştirici gibi bir ilacın alınması
Yoga gibi gevşeme teknikleri ve derin bir şekilde nefes alma
Fobiyi ve anksiyeteyi yönetmek için egzersiz ve fiziksel aktivitelerin yapılması
Derin ve dikkatli nefes alma, dinleme, gözlem ve stresi kontrol etmeye yardımcı olduğu bilinen diğer stratejiler

Ayrıca faydalı olabilecek öneriler;

Yeterince dinlenin ve stresten uzak durun
Dengeli ve sağlıklı beslenme düzenine sahip olun
Kafein ve anksiyeteyi arttırabilecek diğer maddelerden uzak durun
Benzer sorunlar ile karşılaşan diğer insanlar ile iletişim kurmak için destek gruplarına, arkadaşlarınıza ya da ailenize danışın.
Korktuğunuz ya da fobiniz olan durumlar ile mümkün olduğunca sık sık yüzleşin, onlara maruz kalmak demek; fobilerinizden kurtulabileceğiniz ve zamanla alışacağınız anlamına gelir.

Tripofobi rahatsızlığına sahip olduğunuzu düşünüyorsanız danışmanınızla ya da uzman bir doktor ile konuşun. Korkunun sebebini bulmanız semptomlarınızı yönetmenize ve tripofobi rahatsızlığının çözümünü bulmanıza yardımcı olabilir.

Tripofobi Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Tripofobiye sahip olan kişinin belirtilerinin şiddeti ve fobi derecesi, tedavi edilmediği zaman ne olacağını gösterir. Fakat tedavi edilemeyen bireylerin bu korkuları meydana getirebilecek resimlerden ya da nesnelerden uzak durması gerekir. Aksi takdirde sadece tiksinme ya da korku değil daha ciddi boyutta olan panik atak, görmede yaşanan bozukluklar ve denge kayıpları gibi pek çok belirti meydana gelebilir. Maruz bırakma tedavi yönteminin uzman bir doktor tarafından ve düzenli bir şekilde uygulanması tavsiye edilir.

Tripofobiye Ne İyi Gelmez?

Tripofobi rahatsızlığına sahip olan bireylere bu korkularını tetikleyebilecek görsel ve görüntülerin gösterilmesi iyi gelmez. Bu görüntüler yalnız delikli cisimler değil aynı zamanda birbirini tekrar eden görüntüler, desenler ve süngerimsi yapılar gibi pek çok şekil olabilir. Bu fobiye sahip kişilerin fobisini tetikleyecek görüntüler dışında zararlı olabilecek herhangi bir şey henüz bilinmemektedir.

Tripofobi ile İlgili Risk Faktörleri

Tripofobi ile alakalı risk faktörleri hakkında çok az şey bilinmektedir. Bir çalışma tripofobi ile yaygın anksiyete bozukluğu ve majör depresif bozukluk bozukluğu arasında ilişki olabileceğini ortaya atmıştır. Araştırmacıların düşüncesine göre tripofobi rahatsızlığına sahip olan kişilerin anksiyete bozukluğu ya da majör depresif bozukluğu yaşama ihtimali çok daha yüksek. 2016 yılında yayımlanmış olan bir başka çalışma da tripofobi ve sosyal kaygı arasında bir ilişki olduğunu ifade etti, araştırmaların pek çoğu birbirini destekler niteliktedir.

Tripofobi İçin Hangi Doktora Gidilir?

Tripofobi rahatsızlığı için hastanenin psikiyatri bölümüne gidilmelidir. Tedavi için ilk tercih çoğunlukla alanında uzman bir psikiyatrist ile konuşarak hastalığın üzerine gidilmesidir. Bu rahatsızlığa sahip kişilerin belirtileri rahatsız edici seviyeye ulaştığı zaman ya da bu duruma çok maruz kaldığı zaman en kısa süre içerisinde uzman bir doktora gidilmesi gerekir. Doktorlar belirtileri yönetmede ve korkunuzun altında yatan sebebi bulma konusunda yardımcı olabilirler. Size uygun tedavi yöntemini belirleyerek kısa bir süre içerisinde etkili sonuçlar almanızı sağlayabilirler.

Tripofobi Ne Sıklıkta Görülür?

Tripofobi yeni bir fobi türü olduğu için hakkında yapılan çalışmalar yeterli değildir. 2013 yılında yapılmış olan bir çalışmaya katılan kişilere lotus çiçeğinde yer alan tohumlu kısımın resmi gösterilmiştir. Deneye katılmış olan kişilerin %16’lık kısmı görmüş oldukları fotoğrafa karşı tiksinme, korku, endişe, gerginlik, kalp çarpıntısı, mide bulantısı ve ciddi bir rahatsızlık duyduklarını ifade etmişlerdir. Ayrıca deneye katılmış olan kadın gönüllüler erkek gönüllülere göre gösterilen görsellerden çok daha fazla oranda etkilenmişlerdir.

Tripofobi Olduğumuzu Nasıl Anlayabiliriz?

Binlerce yıllık devam eden adaptasyon süreci ve evrim sürecinin sonucunda insanlar çeşitli durumlara karşı refleksler ve içgüdüler geliştirmiştir. Bu doğrultuda pek çok insan belirli durumlar karşısında aynı tepkileri vermektedir. Bunun tripofobi ile bağlantısı ise beynin genellikle çoğu insanda delikli nesneleri tehlike ile bağdaştırmasıdır. Bunun doğada en basit örneği meyvelerde yer alan deliklerdir.

Zira meyvenin içerisinde solucan, parazit ya da kurtçuk olabileceğini gösterir. Böylece bu tür nesneleri gören insanlar doğal olarak olumsuz bir tepki verme eğilimi gösterir. Yani aslında tripofobinin en önemleri nedenleri arasında yer alan bu faktör, insanın olumsuz durumlardan uzak durma isteğinin bir sonucudur.

Tripofobi sahibi olup olmadığını anlamak isteyen kişiler, kendi kendilerine bazı denemeler yapabilirler. Bu denemelerin içinde düzensiz şekilde kümelenmiş fotoğraflara bakmak ve nilüfer çiçeğinin baş kısmının görüldüğü bir fotoğrafa bakmak sayılabilir. Bu tür fotoğraflara ulaşmak için internet üzerinden “tripofobi fotoğrafları” şeklinde arama yapabilirsiniz. Bu görsellere karşı kişide aşırı rahatsızlık, endişe ve korku gibi belirtiler meydana geliyorsa bu durum kişide tripofobi olduğuna dair işaret olabilir. Bununla beraber en doğru teşhis için uzman bir psikiyatrist ile iletişime geçebilirsiniz.

Tripofobi Geçer Mi?

Günümüzde psikoterapi ve ilaçlı tedavi tekniklerinin ilerlemesi sayesinde pek çok fobi çeşidinin tedavisi mümkün hale gelmiştir. Bu doğrultuda tripofobi yeni duyulan bir fobi çeşidi olmasına rağmen diğer fobi çeşitleri gibi tedavi edilebilir niteliktedir. Hastaya uygun şekilde ayarlanan tedavi planları sayesinde kişi kısa bir süre içerisinde sahip olduğu fobileri yenebilir.

Fakat tedavi konusunda yalnız ilaç kullanmanın yeterli olamayacağı ve bununla beraber asıl olarak psikoterapi yöntemlerine başvurulması gerektiği unutulmamalıdır. Kişiye yapılacak planlı bir tedavi sonucunda kişinin sahip olduğu fobinin tetiklediği olumsuz semptomları aşabilir ve hayat kalitesi yükselir.

Sosyal Medyada ve Popüler Kültürde Tripofobi

Tripofobi kelimesi Latince delik ve korku kelimelerinin birleşmesinden gelmektedir. İlk kez 2005 yılında online bir platformda öne atıldığı düşünülmektedir. O zaman bu yana Instagram, Twitter ve Facebook gibi sitelerde tripofobi dikkat çeken konular arasında yer alıyor. Bu sitelerde paylaşılan tripofobi testleri sayesinde insanlar, tripofobi olup olmadığını alıyorlar.

Yine sosyal medya sitelerinde kendi kendilerine tripofobi teşhisi koyan kişiler aralarında sohbet grupları kuruyorlar. Bu durumda internette çok sayıda tripofobik görselin yayılmasına yayımlanmasına neden olmuştur. Özellikle lotus çiçeğinde bulunan tohum görüntüsü ile insan derisi birleştirilip ortaya korkunç resimler çıkartılıyor. İnternette gerek internet sitelerinde gerekse de sosyal medya sitelerinde tripofobi testi olarak yayımlanan gönderiler bu tarz resimlerden oluşuyor.

Tripofobi Gerçek Bir Fobi Midir?

Fobiler iki farklı şekilde meydana gelir. Bunlardan ilki öğrenme yoluyla olur. Örneğin bir çocuk köpek tarafından ısırıldıysa büyüdüğü zaman köpeklere karşı bir fobi geliştirebilir. İkinci meydana gelme şekli ise evrimsel mekanizmalar sebebiyle yani hayatta kalma dürtüsü ile oluşur. Her iki oluşumda da genel ya da belirli, hayal edilen ya da gerçek bir tehdit vardır.

Tripofobide ise ortada belirli bir tehdit yok gibi görünür. Bu sebepten ötürü bunun gerçekten bir fobi çeşidi olup olmadığını sorgulamak normal bir durumdur. Fakat tripofobi rahatsızlığına sahip kişiler ile yapılan çalışmalar bu kişilerin belirli görüntüler karşısında düşük seviyede panik atak durumu yaşadığını ve kalp atışlarının hızlandığını kanıtlamıştır. Tripofobi konusunda hiç ön deneyime sahip olmayan kişiler bile, delikli görüntüler karşısında bakmaktan kaçındıklarını ve rahatsız eden duygular hissettiklerini dile getirmişlerdir.

Tripofobiden tam olarak kaç kişinin etkilendiği belli değildir. Fakat 2013 yılında yapılan bir çalışma, 286 yetişkinden kadınların %18’inin ve erkeklerin %11’in bu fobiye sahip olduğunu göstermiştir. Bu sebeple, tripofobinin çok yaygın bir şekilde görüldüğü düşünülmektedir.

İlginizi çekebilir: Psikoloji Alanları ve Özellikleri Nelerdir?

Lenf Kanseri Nedir ve Belirtileri Nelerdir? Tedavisi Nasıldır?