Eğitim

Psikoloji Alanları ve Özellikleri Nelerdir?

Psikoloji Alanları ve Özellikleri Nelerdir?

Psikoloji, davranış bilimleri içinde yer alır ve kendi içerisinde bazı alanlara ayrılır. Psikoloji alanlarının her birinde, davranış farklı şekilde incelenir. Psikolojinin alanlarını maddeler halinde sıraladıktan sonra tek tek inceleyeceğiz;

  • Deneysel Psikoloji
  • Gelişim Psikolojisi
  • Klinik Psikolojisi
  • Okul ve Eğitim Psikolojisi
  • Kişilik Psikolojisi
  • Endüstri ve Örgüt Psikolojisi
  • Sosyal Psikoloji (Çevresel veya Ekolojik Psikoloji)
  • Psikometri

Deneysel Psikoloji Nedir?

Kişilerin dünyayı nasıl algıladıklarını, açlık güdüsüyle ve başarma arzusuyla nasıl eylemde bulunduklarını, duyusal uyaranlara hangi tepkileri verdiklerini, nasıl öğrenip hatırladıklarını anlamak, kontrol etmek ve açıklamak amacıyla araştırmalar yapmak, deneysel psikolojinin alanına girmektedir. Deneysel psikoloji uzmanları hayvanlar üzerinde de çalışmaktadırlar. Kimi zaman insan ve hayvan davranışlarını karşılaştırmak için hayvanları incelerler. Deneysel psikolojinin de kendi arasında alt dalları mevcuttur; fizyolojik psikoloji, psikofizyoloji, nöropsikoloji ve biyopsikloji. Deneysel psikologlar, sağlam bir deneysel mantık ve bilimsel temele sahip, araştırmaların düzenlenmesi ve yürütülmesi konularında bilgilendirilmiş, psikoloji hakkında geniş bir bilgi sahibi olan uzman kişilerdir.

Psikoloji

Gelişim Psikolojisi Nedir?

İnsan hayatının başlangıcından ölüme kadar geçen dönem içinde, genetik ve çevresel faktörlerin bir sonucu olarak kişinin davranışlarında, yapısında ve düşüncesinde meydana gelen bilişsel, fiziksel ve sosyal değişimleri inceleyen psikoloji alanıdır. Bu psikoloji alanı en çok değişme, gelişme, genetik ve çevresel faktörler ile zaman ve birey konuları üzerinde durmaktadır. Gelişimsel farklılıkları sadece açıklamakla kalmayan gelişim psikologları, bu farklılıkların altında yatan ve onları ortaya çıkaran şartları veya süreci de açıklamaya çalışırlar.

Klinik Psikolojisi Nedir?

Klinik psikologları çok çeşitli dallarda görev yaparlar ve diğer psikologlar gibi davranışı anlamaya çalışırlar. Bilhassa kişinin anormal ve normal davranışını ele alırlar. İnsan davranışını araştıran klinik psikologları, araştırmalar sonucunda elde ettikleri bilgileri pratikle bütünleştirip uygularlar. Ayrıca inceledikleri ve gözlemledikleri bireylerle ilgili kararlarını temellendirmek için farklı yöntemlerle bilgi toplarlar. Klinik psikologlar, davranışsal, duygusal ve zihinsel problemler, ergenlik belirtileri, yetişkinlik ve yaşlılık, şizofren, depresyon gibi konularla ilgilenmektedirler. Kişilik, huzursuzluk, fobiler, yetersizlik, mutsuzluk, gerginlik ve engelleme gibi konular da, klinik psikologların diğer inceleme konularıdır. Bu psikologların çalışma alanları ise şu şekildedir;

  • Hastane, dispanser ve klinikler
  • Üniversiteler ile araştırma merkezleri
  • Askeriye
  • Okullar
  • Anne-çocuk sağlığı merkezleri
  • Rehberlik merkezleri
  • Cezaevleri

Psikoloji Alanları

Okul ve Eğitim Psikolojisi Nedir?

Öğrenme evrelerinin psikolojik yönlerini araştıran bir psikoloji alanıdır. Eğitim psikologlarının incelediği konular arasında; eğitimde karşılaşılan sorunlar, TV’nin çocukların çalışma alışkanlıklarını ne kadar etkilediği, öğrenme güçlüğü olan çocukların sorunları, öğrenci ve öğretmen ilişkileri bulunur. Okullarda da çalışan eğitim psikologları, genellikle üniversitelerin ilgili alanlarında görev alırlar. Üniversitelerdeki görevleri ise; öğretmenler ile okul psikologlarının çalışmalarına yardım etmek ve öğretim teknikleri üzerinde araştırmalar yapmaktır. Eğitim psikologları 5 temel alan üzerinde çalışırlar; öğrenme, öğretme, gelişim, güdüleme ve değerlendirme.

Okul psikolojisi, eğitim psikolojisine göre biraz daha farklıdır. Okul psikologları genellikle ilk ve ortaöğretimde görev alırlar, duygusal ve eğitimsel sorunları değerlendirmek amacıyla öğrencilerle tek tek ilgilenirler. Başarı, zeka ve kişilik testleri yapmak, daha sonra bunları yorumlamak da okul psikologlarının görevidir. Ebeveynlere ve öğretmenlere danışarak, çocuğa hem evde hem de okulda yardımcı olmanın yollarını araştırırlar. Ayrıca öğretmenlere okuldaki sorunlarla mücadele etmeleri için tavsiyeler sunarlar. Sonuç olarak okul psikologları, eğitim psikologlarının yaptıkları araştırmaların sonuçlarından faydalanırlar.

Kişilik Psikolojisi Nedir?

Bireyler arasındaki farklılıkları inceleyen psikoloji alanıdır. Her bireyin kendine has özelliklerinin incelenmesi ve pratik amaçlarla sınıflandırılmaları, kişilik psikologlarının ilgi alanına girer. Klinik psikologlarından ayrıldıkları nokta, normal bireylerin davranışlarındaki farklılıkları incelemeleridir. Klinik psikologları ise normal dışı kişilerin tedavileri ile ilgilenirler. Ayrıca kişilik psikologları “İnsanlar neden aynı olaylara farklı tepkiler gösterir?” sorusuna yanıt vermektedirler. Bir başka deyişle kişilik psikologları, bireysel farklılıkları ve bireyleri anlamaya çalışırlar. Örneğin; boyun eğme, özgürlük, saldırganlık, toplumsallaşma ve başkaldırı gibi. Kişilik psikologlarının çalışma alanları; üniversitelerin psikiyatri merkezleri, endüstri ve personel seçimidir.

Endüstri (Mühendislik) ve Örgüt Psikolojisi Nedir?

Diğer adı örgütsel psikolog olan endüstri psikologları, belirli endüstri işletmelerinde danışmanlık görevi yaparlar. Bir işe en uygun personeli ya da personelleri seçmek ve işle alakalı eğitim programlarının hazırlanması gibi konularda görev yaparlar. Endüstri psikologlarının kurumlarda yaptığı görevler üç aşamada gerçekleşmektedir; ilk aşamada sorun tanımlanır, ikinci aşamada sorunun doğasına ve yapısına uygun çözüm önerileri geliştirilir ve uygulanır, son aşamada ise eğitim programlarının etkili olup olmadıkları değerlendirilir.

Endüstriyel Psikoloji

Endüstri psikologları şu konular üzerinde çalışırlar;

  • İş analizi
  • Liderlik
  • İlgi geliştirme
  • Personel seçme ve yerleştirme
  • Toplam kalite yönetimi
  • İş tasarımı
  • İş doyumu
  • İş hayatında stres
  • Personel eğitimi

Mühendislik psikolojisi de endüstri psikolojisinin bir dalıdır ve bireylerle makineler arasındaki ilişkiyi daha iyi bir hale getirmeye, çalışanın kusurunu minimuma indirgeyen makineler tasarlamaya çalışırlar. Mühendislik psikologları, bu doğrultuda astronotların içinde rahatlıkla kalıp işlerini yapabilecekleri uzay kabinlerinin geliştirilmesi konularında da çalışırlar.

Sosyal Psikoloji (Çevresel veya Ekolojik Psikoloji) Nedir?

Olayları toplumsal ve bireysel olarak ele alan bir psikoloji alanıdır. Başka bir ifadeyle, toplumsal bağlamdaki kişinin ve kişiyle toplumsal bağlam arasındaki karşılıklı etkinin bilimsel olarak araştırılmasını konu edinir. Sosyal psikologlar önyargı, sevgi ve şiddet, uyma, itaat etme, saldırganlık, propaganda, rekabet, yardımlaşma, işbirliği ve iletişim gibi konuları incelemektedir. Son zamanlarda öncelikle ekolojik psikoloji, daha sonra çevresel psikoloji akımlarının ortaya çıkmasıyla birlikte sosyal psikoloji, bireylerin günlük yaşamlarını geçirdikleri mekanların sadece toplumsal değil, fiziksel çevrenin özellikleri ile davranış arasındaki çok yönlü ilişkilerin de araştırılması gerektiğini benimsemiştir. Çevresel psikoloji, sosyal psikolojinin tutum, algı ve biliş gibi temel kavramlarına dayanarak çevresel biliş, çevresel algı ve çevresel stres ile bunlarla mücadele etme yolları, gürültü, şehir yaşamı ve hava kirliliği gibi birçok konu üzerinde çalışmaktadır.

Psikometri Nedir?

Psikometri, oldukça önemli bir uzmanlık alanıdır, çünkü psikolojinin diğer dallarına hizmet verir. Psikometrik psikoloji, istatistiksel yöntemlerin psikolojiye uyarlanması, davranışların değerlendirilmesi ve ölçülmesi, ayrıca davranışların açıklanması ve yorumlanmasında faydalanılabilecek matematiksel modellerin geliştirilmesiyle ilgilenen bir bilim dalıdır. Bu psikologlar, rehberlik ve araştırma merkezlerinde, kliniklerde, endüstride ve eğitim kurumlarında çalışarak, diğer psikologların yöntemlerini ve kullandıkları araçları geliştirirler.

Psikometri

Psikoloji, günümüzde insan ve hayvan davranışlarını inceleyen bir bilim dalı olarak kabul edilir. Farklı tanımlar arasında en fazla benimsenen tanım da budur. Psikoloji kavramlarında geçen ortak bir tanım mevcuttur; davranış. Bireyin yaptığı her şey davranıştır ve psikolojide farklı yaklaşımlar bulunur. Bu yaklaşımlar; bilişsel, biyolojik, psikoanalitik, davranışçı ve insancıl yaklaşımlardır. Davranışçı yaklaşımda psikologlar bireyleri içsel fonksiyonları yerine davranışlarına bakarak incelerler.

Biyolojik yaklaşıma göre bütün psikolojik olaylar bir şekilde sinir sisteminin ve beynin etkinliği sonucunda ortaya çıkar. İnsancıl yaklaşım, kişisel dünya görüşü ve özel deneyim ile ilgilidir. Psikoanalitik yaklaşımda bilinçdışı süreç üzerinde durulur. Bilişsel yaklaşımda ise zihnin aldığı bilgiyi aktif bir şekilde işlediği, onu yeni bir sınıflamaya dönüştürdüğü üzerinde durulmuştur. Psikoloji bilim dalı, kimya, fizyoloji, antropoloji, matematik, kimya ve anatomiden faydalanmaktadır. Bu açıdan psikoloji, “disiplinler arası bir bilim dalı” olarak tanımlanabilir.

İlgili yazılar

Yorumlar - Yorum yapmak için tiklayin

YORUM BIRAKIN