Başlıklar
Parite; bir ülkenin para biriminin, farklı bir ülkenin para birimine karşı olan değeridir. Örneğin; EUR/USD paritesi, USD/JPY paritesi gibi. En yüksek işlem hacmi bulunan parite EUR/USD paritesidir ve bu paritenin değeri, Euro para biriminin ABD doları karşısındaki değerdir. Paritede ilk yazılan para birimi esas para birimini ifade etmektedir, ikinci yazılan ise karşıt para birimini ifade eder. Parite ile gerçekleştirilen işlem neticesinde elde edilen kar ya da zarar, karşıt döviz cinsinden ifade edilir. Başka bir ifadeyle; EUR/USD paritesi ile yapılan yatırım işlemi neticesinde ortaya çıkan sonuç, USD para birimi üzerinden hesaplanır.
Günümüzdeki parite yatırımları genellikle forex piyasasında gerçekleştirildiği için, ilk olarak bu alanda hizmet verilmek üzere SPK’dan izni olan bir kurumdan hizmetin sağlanması gerekir, yani bu işlemler doğrudan yatırımcının kendisi tarafından yapılamaz. Bundan dolayı yatırımcıya hizmet sağlayacak güvenilir bir kuruma hesap açtırılmalıdır. Normal olarak döviz alım-satım işlemlerinde belirli komisyonlar alınsa da, forex piyasasında bu komisyonlar çok daha düşük olur. Bu yüzden ilgili oranları en düşük seviyede uygulayan güvenilir bir kurumla çalışmak, kar elde etme açısından önemli bir detaydır.
Parite Çeşitleri ve Özellikleri Nelerdir?
Finans piyasalarında işlem gören 7 adet majör para birimi mevcuttur. İlgili para birimlerinin majör olarak kabul görmelerinin sebebi, ait oldukları ülkelerin ekonomik bakımdan üst düzeyde olmalarıdır. Majör para birimlerinin haricindeki para birimlerine “minör” adı verilmektedir. İki majör para biriminin meydana getirdiği pariteye “majör parite”, bir majör ve bir minör para biriminin meydana getirdiği pariteye ise “minör parite” denilmektedir. Bu doğrultuda USD/TRY paritesi minör paritedir ve genel olarak Türk yatırımcılar tarafından tercih edilmektedir.
Majör Pariteler
İki majör para biriminin oluşturduğu paritelere majör parite adı verilir ve bu tür pariteler üzerinde her iki para biriminin de etkisi olmasına rağmen, bir para biriminin etkisi her zaman daha ağır basar. Majör pariteler ve özellikleri ise şu şekildedir;
- EUR/USD Paritesi: Forex piyasasında yapılan parite işlemlerinin %85’i EUR/USD paritesi üzerinden gerçekleştirilir ve en yüksek işlem hacmine sahip olan paritedir. Bu paritede Euro ana dövizi oluşturur, ABD doları ise karşıt dövizi oluşturur. Alım-satım işlemleri neticesinde elde edilecek kar ya da zarar durumu, ABD doları olarak ödenir. Parite değeri, genellikle ABD dolarının değerine göre farklılık gösterir. Dolayısıyla parite, ABD ekonomisinde meydana gelen değişikliklerden doğrudan etkilenir. EUR/USD paritesinin çok yüksek işlem hacmine sahip olmasının başlıca sebebi; dünya genelinde ve özellikle ABD’de yaşanan finansal krizin ardından, ABD dolarının çok değer kaybetmesi ve Euro’nun süratle değer kazanması nedeniyle yatırımcıların bu durumdan yararlanmak istemeleridir.
- USD/JPY Paritesi: EUR/USD paritesinde olduğu gibi, bu paritede de karşıt döviz konumunda olan Japon yeni, parite üzerinde daha etkilidir. Japonya’da ekonominin ihracata yönelik olması sebebiyle, JPY değerine devlet tarafından sürekli müdahale edilmektedir. USD/JPY paritesi çok dalgalanma gösteren bir paritedir ve ABD dolarının işlem hacmi yüksek olduğu için hassastır. Bundan dolayı Amerika ekonomisinde yaşanan gelişmeler, ABD’nin Japonya ve diğer ülkeler arasındaki ilişkileri gibi hususlar, paritenin yüksek dalgalanma göstermesine yol açar.
- GBP/USD Paritesi: İngiliz sterlini ile ABD doları paritesinin değeri İngiliz ekonomisi tarafından belirlenir. İngiliz sterlini ana dövizi oluştururken, ABD doları karşıt dövizi oluşturur ve alım-satım işlemleri neticesinde elde edilen kar ya da zarar ABD doları cinsinden verilir. Bu parite, en yüksek değerine 1980’li yıllarda ulaşmıştır ve en düşük seviyesi de 1985 yılında olmuştur. Ayrıca İngiliz sterlininin kullanımdan kaldırılacağı ve Euro’nun kullanılacağı yönündeki dedikodularda paritenin değer kaybetmesine sebep olmuştur. Buna rağmen 2000’li yıllardan beri %50’den daha fazla değer kazandığını söyleyebiliriz.
- USD/CHF Paritesi: ABD doları ile İsviçre frangı paritesinin değeri ABD doları tarafından belirlenir. Son 10 yıldır sürekli olarak değer kaybeden parite, ABD dolarının düştüğü dönemlerde değer kazanabiliyor. USD/CHF paritesinde, genel olarak hızlı düşüş ya da yükseliş dönemleri yaşanmıyor ve bundan dolayı değer kaybettiği zaman açığa alım işlemi yapılarak kazanç elde edilebiliyor. Bu parite, ayrıca forex piyasasının en fazla kazandıran pariteleri arasında bulunmaktadır.
- AUD/USD Paritesi: Avustralya doları ile ABD doları paritesi, genellikle uzun vadeli yatırımlar için doğru bir tercih olarak kabul edilmektedir, çünkü çok fazla dalgalanma olmayan bir paritedir. Bu paritenin gidişatını etkileyen başlıca faktör, Avustralya’nın ekolojik durumudur. Kuraklık ve sel gibi afetlerin hüküm sürdüğü bir ekolojik yapıya sahip olması, Avustralya ekonomisini olumsuz etkilemekte ve parite değerinin düşmesine sebep olmaktadır.
- USD/CAD Paritesi: ABD doları ile Kanada doları paritesi de son dönemlerde bilhassa forex yatırımcılarının rağbet gösterdikleri paritelerden biridir. ABD doları ana dövizi oluştururken, Kanada doları karşıt dövizi oluşturur. Kanada doları, ilk kez 2007 yılında ABD dolarından daha değerli para birimi olarak işlem görmüş ve aynı dönemde USD/CAD paritesi en düşük değerlerde seyretmiştir.
- EUR/JPY Paritesi: Euro ve Japon yeni paritesi de son zamanların en popüler paritelerinden biridir. Euro ana dövizi oluştururken, Japon yeni karşıt dövizi oluşturur. Her iki para biriminin yaşadığı gelişmeler neticesinde en yüksek değerine 2008 yılında ulaşmıştır, ayrıca yaklaşık 15 yıldır devam eden yatırım sürecinin toplam 10 yılını değer kazanarak geçirmiştir. Japon yeni, 2010 yılında en fazla değer kazanan ve kar getiren para birimi olmuştur, ayrıca ABD doları karşısında değer kaybı yaşayan Euro sebebiyle EUR/JPY paritesi kazançlı bir yatırım işlemi haline gelmiştir. Japon yeninin birçok ülke üzerinde etkili olması ve Euro’nun da birçok ülkede kullanılıyor olması, bu paritenin yüksek işlem hacmine sahip pariteler arasında yer almasına yol açmıştır.
- EUR/GBP Paritesi: Euro ile İngiliz sterlini paritesi de yüksek işlem hacmine sahip olan majör pariteler arasında yer alır. Euro’nun finansal kriz sürecinde sterlinden daha çok değer kazanması bile, bu parite değerinin yükselmesini sağlamamıştır. Bu nedenle İngiliz sterlini parite üzerinde daha etkilidir, ayrıca Euro bazı ülkeler tarafından kabul görmemesi nedeniyle İngiliz sterlini karşısında hiçbir zaman daha değerli bir para birimi olmamıştır.
Minör Pariteler
Bir majör ve bir minör para biriminin oluşturduğu paritelere “minör parite” adı verilmektedir. Bu pariteler genellikle yerel yatırımcıların rağbet gösterdiği paritelerdir, ancak yine de forex piyasasında minör pariteler de kazançlı bir yatırım aracıdır. Minör paritelerin işlem hacimleri, majör paritelerden çok daha düşük olmaktadır. Dünya üzerinde en fazla rağbet gören minör para birimleri; NZD (Yeni Zelanda Doları), SGD (Singapur Doları) ve ZAR’dır (Güney Afrika Randı). Majör para birimlerinin haricindeki para birimleri ile işlem yapmayı tercih eden yatırımcılar, bunu genel olarak çapraz kur adı verilen işlemler ile gerçekleştirmektedir. Bu sistemde herhangi bir para biriminin dolar karşısındaki değeri üzerinden, öteki para biriminin değeri hesaplanır, yani ABD doları haricindeki iki ayrı para biriminin dolar üzerinden hesaplanması sistemine dayanır. Doların dışında en aktif olan kurlar; Euro, İngiliz sterlini ve Japon yenidir, netice olarak minör pariteler genellikle bu şekilde hesaplanır.
İlginizi çekebilir: Döviz Nedir, Döviz İşlemleri ve Döviz Kuru Türleri Nelerdir?
Yorumlar - Yorum yapmak için tiklayin