IBAN Nedir, Nasıl Oluşturulur, IBAN Numarası Nasıl Kullanılır?

Başlıklar

• - IBAN’ a Geçiş Süreci Nasıl Gerçekleşmiştir?
• - IBAN Numarası Nasıl Belirlenir, IBAN Nasıl Kullanılır?
• - IBAN Doğrulaması Nedir?
• - IBAN Nasıl Öğrenilir, Yurtdışına Para Gönderilirken IBAN Kullanmak Zorunlu mudur?

IBAN; bankalarda mevcut olan müşteri hesaplarının yerine kullanılan ve para transfer işlemlerinin daha hızlı, az maliyetle ve hatasız şekilde gerçekleştirilmesi için belirli bir standarda göre oluşturulmuş uluslararası banka hesap numarasıdır. İlgili standarda göre, ülke genelinde standart bir yapıda ve uzunlukta banka müşteri hesap numarasının oluşturulması gerekir. Her ülkede kullanılan IBAN numarasının uzunluğu farklıdır, ancak en çok 34 karakterden oluşmaktadır. IBAN numarasının amacı, bankalardaki müşteri hesap numaralarının uluslararası kriterde tanımlanması suretiyle, para transferlerinin daha hızlı ve hatasız olarak gerçekleşmesini sağlamaktır.

IBAN kullanılmadığı takdirde, hesap numaralarında belli bir standart bulunmadığı için ilgili numaranın doğruluğundan emin olunamamaktadır. Hesap numarasının yanlış yazılması neticesinde transfer işleminin gerçekleşmemesi ya da yanlış hesaba transfer edilmesi ile hatanın düzeltilmesi zaman almakta ve bu durum ek masrafların oluşmasına yol açmaktadır. Hesap numaraları IBAN ile belirli bir standarda göre düzenlendiği için ve bankalar tarafından matematiksel olarak kontrol edildiği için para transferlerinde oluşabilecek hatalar minimuma indirilmektedir.

IBAN’ a Geçiş Süreci Nasıl Gerçekleşmiştir?

IBAN (Uluslararası Banka Hesap Numarası) konusunda tebliğ ile IBAN kullanımındaki geçiş süreci kademeli olarak planlanmıştır. Bankalar, 10 Ekim 2008 tarihinden itibaren müşterileri adına IBAN üretmek ve bunu hesap sahiplerine iletmek zorundadırlar. 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren, bankaların uygulamalarında müşterileri adına düzenledikleri ve üzerinde hesap numarası olan bütün belgelerde IBAN’ ı göstermeleri gerekmektedir. Banka müşterilerinin herhangi bir hesaba gönderecekleri para transferlerinde, alıcıya ait olan IBAN numarasını bankalara bildirmeleri gerekir. Bankaların bu IBAN numaralarını doğrulaması ve kullanması mecburidir. 1 Ocak 2010 tarihinden itibaren, yurtiçi veya yurtdışından gelen ve alıcı hesap numarasının IBAN olarak belirtildiği para transferlerinde, bankaların IBAN numarasını doğrulamaları, gönderilen para işlemlerinde ise alıcıya ve göndericiye ait olan IBAN’ ı kullanmaları gerekir. Banka müşterileri yurtiçinde gerçekleştirecekleri para transferlerinde alıcının IBAN numarasını bildirecek, bankalar da ilgili IBAN’ ı doğruladıktan sonra kullanacaklardır.

IBAN Numarası Nasıl Belirlenir, IBAN Nasıl Kullanılır?

Her ülkenin IBAN numaraları farklı standartlara göre oluşturulmaktadır. Bu konuda önemli olan husus, ilgili ülke içindeki bütün bankaların aynı standarda uyum sağlamasıdır. IBAN numarası en fazla 34 karakterden oluşabilir ve en başında ülke kodu bulunur. Türkiye’de oluşturulan IBAN numaralarının standardı 26 karakterdir ve her IBAN tek bir hesabı gösterir. Aynı IBAN numarasına iki farklı hesabın tanımlanması ise mümkün değildir. İlk 2 hanesinde TR ibaresinin yazılı olduğu IBAN numarasının sonraki 2 hanesi kontrol basamaklarıdır, ardından gelen 5 hane ise Türkiye’de bulunan bankaların kodunu temsil eder. Rezerv olarak ayrılan alan tek basamaklı olup, değiştirilene kadar sıfır olarak kabul edilmektedir. Sondaki 16 basamak da hesap numarasıdır. Hesap numarası alanının oluşturulmasında bankalar arasında ortak bir standart yoktur. Bazı bankalar sayısal ve alfabetik karakterleri bir arada kullanırken, bazı bankalar sadece sayısal karakterler kullanmaktadır. Bazı bankalar sadece hesap numarasını yazarken, bazıları hesap numarasından önce şube kodunu getirmektedir. Bazı bankalar ise hesap numarası yerine müşteri numarasını yazmayı tercih etmektedir. Bu standartlar altında her banka, müşteri hesapları için IBAN belirler ve kullanıma sunar. Örnek Bir IBAN:

• TR33 0006 1006 2976 6437 8233 82 şeklindedir.

Parayı alacak olan taraf, IBAN numarasını gönderici tarafa iletir. Gönderici istediği bir bankaya giderek (yurtiçi veya yurtdışı) IBAN numarası ile işlemi gerçekleştirmek istediğini söyler. Banka çalışanı IBAN numarasının doğruluğundan emin olduktan sonra paranın transferi için gerekli işlemleri başlatır. Kısa bir süre sonra ulusal ya da uluslararası olarak IBAN numarasının ait olduğu hesaba para transferi gerçekleşir.

IBAN Doğrulaması Nedir?

IBAN doğrulaması, IBAN numarasının ISO 13616 numaralı standarda göre uygun şekilde oluşturulup oluşturulmadığını kontrol eden bir uygulamadır. Para transferi gerçekleştirmek isteyen bir müşteri, alıcı kişinin IBAN numarasını ilgili bankaya verdiğinde, transfer gerçekleştirilmeden evvel alıcının IBAN’ ı ilgili banka tarafından kontrol edilir. IBAN hatalı ise para transferi yapılmaz ve yanlış işlem önlenir. Para transfer işleminden önce yapılan bu doğrulama, yalnızca geçerli bir IBAN kullanıldığını gösterir ve hesap numarası ile kişiyi eşleştirmez.

Herhangi bir bankada hesabı bulunan her müşteri, IBAN almak için hesabının olduğu bankaya başvurmalıdır. IBAN’ ı alan müşteri, şahsına yapılacak para transferlerinde kullanmak üzere bunu hesap numarası olarak gönderici şahsa bildirmelidir. Para transferi yapacak müşteriler ise transfer işlemlerini yapmadan önce alıcının IBAN numarasını bankaya bildirmeleri gerekmektedir. Şayet alıcının IBAN’ ı bilinmiyorsa, bankaya yazılı beyan vermek kaydıyla transfer gerçekleştirilebilir. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın hazırladığı IBAN tebliğine göre, Türkiye’deki bütün bankalar müşterilerinin para hareketlerine mevzu olan hesapları için IBAN üretmiş durumdadırlar.

IBAN Nasıl Öğrenilir, Yurtdışına Para Gönderilirken IBAN Kullanmak Zorunlu mudur?

Banka müşterileri, hesap numaraları yerine kullanacak oldukları ve kendi bankaları tarafından üretilen IBAN’ ı, hesaplarının bulunduğu banka şubesinden ya da bankaların web sitelerinden öğrenebilirler. Türkiye’de bulunan her banka, müşterilerinin para transferine mevzu olan her bir hesabı için farklı bir IBAN üretir ve hesap sahiplerine bildirir, ayrıca IBAN kullanımını sağlayan teknik altyapıyı da hazırlamak zorundadırlar. 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren Avrupa Ekonomik Alanı’nda bulunan Avrupa Birliği ülkeleri ile Norveç, Lihtenştayn ve İzlanda’ya para transferi yapılırken IBAN kullanmak zorunludur. Yabancı para birimi ya da Türk Lirası bütün hesaplara gerçekleştirilecek para transferlerinde IBAN numarası kullanmak gerekir. 1 Ocak 2010 tarihinden itibaren, IBAN kullanmadan yurtiçi ya da yurtdışına para transferi yapılamamaktadır. Eski hesap numaralarının yerini IBAN numarası aldığı için, herhangi bir bankanın şubesinden farklı bir şubesine para transferi yapılacaksa, yine IBAN kullanmak gerekir.

İlginizi çekebilir: Ek Kart Nedir ve Nasıl Çıkartılır? Ek Kartın Avantajları Nelerdir?