Güneş Sistemindeki Gezegenler ve Özellikleri Nelerdir?

Başlıklar

• - Ötegezegenler
• - Gezegenlerin Keşfi
• - Merkür Gezegeni
• - Merkür’ün Özellikleri
• - Uranüs Gezegeni
• - Uranüs’ün Özellikleri
• - Venüs Gezegeni
• - Venüs’ün Özellikleri
• - Satürn Gezegeni
• - Satürn’ün Özellikleri
• - Neptün Gezegeni
• - Neptün’ün Özellikleri
• - Jüpiter Gezegeni
• - Jüpiter’in Özellikleri
• - Mars Gezegeni
• - Mars’ın Özellikleri
• - Dünya Gezegeni
• - Dünya’nın Özellikleri
• - Dünya’nın Kendi Etrafında Dönmesinin Sonuçları
• - Dünya’nın Güneş Etrafında Dönmesinin Sonuçları

Gezegenlerin her birinin farklı özelliklere sahip olması nedeni ile birçok insanın ilgisini çekmektedir. Bu nedenle gezegenler nelerdir, gezegenlerin özellikleri nasıldır, soruları her gün pek çok kullanıcı tarafından internet sitelerinde aratılmaktadır. Gezegenler en genel tanımı ile Güneş etrafında, elipse benzer şekilde bir yörünge çizerek dönme hareketi yapan gök cisimleridir. Gezegenler seyyare adıyla da bilinmektedir. Gezegen terim olarak, astroloji, din, mitoloji, bilim ve tarih ile ilişkisi olan antik bir isimden türetilmiştir.

Tarihte gezegenler pek çok erken kültür tarafından tanrı ya da tanrıların elçileri olarak görülmekteydi. Bazen de şekillerine ve renklerine göre çeşitli kehanetler üretilmekteydi. Bilim ve teknoloji ilerledikçe insanların gezegenler ile ilgili algıları da zamanla değişkenlik göstermiştir. Gökyüzünde planlı ve sistematik bir şekilde dizilmiş gezegenler bulunmaktadır. Bu sistemde bulunan gezegenler, güneş sistemi içerisinde bulunan gezegenlerdir. Gezegenler ile ilgili her geçen gün yeni bilgiler keşfedilmektedir. Günümüzde halen gezegenler hakkında çeşitli araştırmalar yapılmaktadır. Bu gezegenler ile ilgili çeşitli yorumlar yapılmış fakat halen tam olarak özellikleri tespit edilememiştir.

Bir gezegen;

• Kendi küresel ölçekte yapı oluşturacak kadar olmalıdır.
• Termonükleer füzyona gelecek kadar da hafif olmalıdır.
• Çevresini çevre oluşumundan kalan gaz ve tozlardan temizlemiş olmalıdır.

Güneş Sisteminde 8 adet gezegen bulunmaktadır. Bu gezegenler şu şekildedir:

• Merkür
• Venüs
• Jüpiter
• Satürn
• Uranüs
• Neptün
• Dünya
• Mars

Bunlardan Güneş’e en yakın üç gezegen olan Merkür, Venüs ve Dünya’ya İç Gezegenler; Jüpiter, Mars, Plüton, Neptün, Uranüs ve Satürn’e Dış Gezegenler adı verilir. Mars ve Jüpiter arasında Asteroid olarak isimlendirilen minik gezegenler bulunmaktadır. Öte yandan Venüs, Merkür ve Plüton hariç bütün gezegenlerin bir ya da birden fazla uydusu bulunmaktadır.

Ötegezegenler

Günümüzde gezegen denildiği zaman, akla ilk olarak Güneş’in etrafında dönen 8 gezegen çeşidi gelmektedir. Fakat uzayda farklı boyutlara ve şekillere sahip pek çok gezegen bulunmaktadır. Yalnız galaksimiz olan Samanyolu’nda iki yüz milyar yıldız bulunduğu göze alınırsa, bir galakside ortalama iki trilyona yakın gezegenin var olduğu söylenebilir. Dünya dahil olmak üzere Güneş’in etrafında dönen dokuz gezegen incelenebilen yegane gezegenlerdir. Bu gezegenlerin ışıkları yıldızlar gibi kırpışmadığı ve ışıkları atmosferden direkt geldiği için uzayda bulunan yıldızlardan kolayca ayırt edilebilir.

Güneş Sistemi dışında bulunan başka sistemlerde yer alan gezegenlere Ötegezegen denmektedir. 2009 yılında NASA, başka yıldızların yörüngesi Dünya benzeri gezegenler için, yörünge üzerine Kepler Uzay Teleskobu’nu yerleştirdi. Bu sayede pek çok bilgiye ulaşıldı. Keşfedilen ötegezegen sayısı her geçen gün artmaktadır.

Sistemimizde bulunan gezegenlerin yoğunlukları, büyüklüklerine oranla değişmektedir. Buna göre güneş sisteminde bulunan en az yoğunluğa sahip gezegen Jüpiter’dir. Bu gezegen kızgın bir gaz küresidir. Gezegenler kendi etrafında dönme ve elips şeklindeki yörüngede, Güneş’in etrafında dönme hareketi olmak üzere iki türlü hareketi vardır. Gezegenler yıldızlar gibi ışık kaynağı değildir. Ancak Güneşten almış oldukları ışığı yansıtırlar.

Gezegenlerin Keşfi

İnsanoğlu uzun yıllar boyunca gökyüzünü hep merak duymuş ve ilk gezegenler teleskop icat edilmeden önce keşfedilmiştir. Diğer gezegenlerin keşfedilmesi ise uzun sürmüştür. Gökyüzünde bulunan cisimler ve gezegenler uzun yıllar boyunca gözlemlenmeye çalışılmıştır. Taş tabletlere ve mağara duvarlarına yapılan çizimler bu gözlem çalışmalarının kanıtıdır.

İnsanlar gökyüzünden kimi zaman geleceği görmeye ve tahmin etmeye çalışırken kimi zaman da saat ve takvimlerin takibinde faydalanmayı seçmişlerdir. Gökyüzünde bulunan cisimlerin birbirine olan uzaklık, yakınlık, hareket şekilleri, büyüklükleri, fiziki vb. Yapılarını inceleyen bilim dalına astronomi denmektedir. Astronominin diğer bir adı da gök bilimidir.

İnsanoğlu tarihler boyunca cihaz ve farklı yöntemler kullanarak gökyüzünü keşfetmeye çalışmıştır. Özellikle teleskopun bulunması gökyüzü keşifleri için oldukça önemli bir dönüm noktası olmuştur. Teleskoplar yardımı ile gökyüzü daha anlaşılabilir ve ulaşılabilir hale gelmiştir. Gökyüzü daha keşfedilebilir dokunulabilir ve uzaklar çok daha yakın hale gelmiştir.

Teleskop bulunmadan önce gezegenlerin var olduğu herkes tarafından bilinmekteydi. Bilinen bu gezegenler Satürn, Mars, Jüpiter, Venüs ve Merkür gezegenleriydi. Ancak çıplak gözle görülebilen bu gezegenler bir yıldız olarak bilinmekteydi. Gezegenler kısmen bilinse de bilimsel olarak insanlar tarafından teleskopların yardımı ile 1871 yılında keşfedilmiştir. Resmî olarak ilk keşfedilen gezegen Uranüs olmuştur. Uranüs’ün bir gezegen olduğunu ilk olarak İngiliz bir gökbilimci tarafından bulunmuştur.

Uranüs gezegeninin bulunmasından sonra gök bilimci uzmanlar bazı araştırmalar yapmış ve 1846 yılında Neptün ismi verilen 8. gezegenin varlığı da tespit edilmiştir. Gökyüzü keşfedilmeyi beklemektedir. Yeni gökcisimlerinin bulunması için bilim insanları çalışmalarını sürdürmektedir. Tabi ilk amaçları keşfedilen gezegenlere ulaşabilmek ve o gezegenler ile ilgili tüm bilgilere ulaşmaktır.

Merkür Gezegeni

Merkür Güneş’e en yakın olan gezegendir. Yaklaşık her 7 yılda Güneş’in karşısına geçer ve bu olay Dünya’dan teleskop kullanılmadan bile görülebilir. Merkür adını Roma tanrılarının habercisinden almıştır. Merkür’ün yörüngesi Dünya’nın yörüngesine 7 derece eğiktir. Çok eski yıllardan itibaren insanlar tarafından bilinen bir gezegendir. Bu sebeple ne zaman keşfedildiği tam olarak bilinmemektedir. Fakat ilk kez M.Ö. 3000 yıllarında Sümerler tarafından bahsedildiği bilgisi bulunmaktadır.

Dünya’da 88 gün, Merkür’de bir yıla denk gelmektedir. Bir gün ise 176 dünya gününe tekabül etmektedir. Bu durumun sebebi, gezegenin kendi ekseni etrafında çok yavaş şekilde dönmesinden kaynaklıdır. Ağır metaller ile kayalardan ibarettir ve Güneş sisteminin en küçüğüdür. Antik Yunan çağlarında iki yıldız olarak bilinen Merkür, Dünya’dan sonra ikinci en yoğun gezegendir. Akşam yıldızı Apollo ve gündüz yıldızı Hermes olarak tanımlanırdı. Albert Einstein’in genel görecelik tespitinin ispatlanması için yörüngesi kanıt niteliğindedir.

Merkür’ün Özellikleri

Merkür’ün özellikleri şu şekildedir:

• Güneş Sistemi’nin en küçük gezegenidir. Ayrıca Güneş’e en yakın olan gezegen olduğu bilinmektedir.
• Güneşe yakın olması nedeni ile Merkür ile ilgili pek fazla bilgi yoktur. Çünkü bu gezegene gitmek ve incelemeler yapmak oldukça zordur. Yalnız 1 kez Mariner 10 aslı uzay aracı gidebilmiştir, ancak pek bilgi bulunamamıştır.
• Merkür gezegeninin bilinen bir uydusu yoktur.
• Diğer gezegenler sınıflandırılmıştır, ancak Merkür ile ilgili bilgiler kısıtlı olduğu için hangi sınıfta olduğu tam olarak bilinmemektedir.
• Çıplak gözle görülebilen toplamda 5 tane gezegen vardır. Bu gezegenlerden birisi de Merkür’dür.
• Güneşe en yakın mesafedeki gezegen olan Merkür yeryüzünden izlenmez.
• Merkür’ün fiziksel özellikleri şu şekildedir:
• Yapılan hesaplamalara göre kütlesi, Dünya’nın 0,055 kadarıdır.
• Kutup ve ekvator çapları, 4879 kilometredir.
• Ekvator çevresi, 15 bin 329 kilometredir.
• Merkür gezegeninin yerçekimi etkisinden kurtulmak için yapılması gereken hız, 4,25 km/ saniyedir.
• Yörüngedeki hızı 47.362 km/saattir.
• Yörünge uzaklığı, 57.909.227 kilometredir.
• Dünyadan uzaklığı, 91.691.000 kilometredir.
• Yörünge tamamlama süresi, 87,97 Dünya gününe eşittir.
• Yüzey sıcaklığı -173 ile 427 santigrat dereceye sahiptir.
• Çekirdeği, kütlesinin yaklaşık olarak %40’ı kadardır ve sıvı halde olduğu düşünülmektedir.
• Yerçekimi, Dünya’nın %38’i kadardır. Yani Dünya üzerinde 100 kilogram ağırlığına sahip bir cisim, Merkür’de 38 kilogram ağırlığındadır.
• Düşük yerçekimi sebebiyle atmosferi yoktur.
• Dünya’nın sahip olduğu manyetik alanın sadece %1’ine sahiptir.
• Güneş Sistemi’nde Venüs gezegeninden sonra en sıcak ikinci gezegendir.
• Güneş Sistemi’nin en kraterli gezegenidir.

Uranüs Gezegeni

1871 yılında William Herschel isimli gök bilimci tarafından keşfedilen Uranüs, turkuaz renkli bir top görünümündedir. Güneş Sistemi’nde en son sırada bulunan Neptün’ün hemen önünde yer alan Uranüs’ün Güneş’e olan uzaklığı 16 – 22 astronomi birimidir (2.842.400.000 km). Dünya’dan daha büyük yapısı ile Uranüs’ün çapı, Satürn ve Jüpiter’den sonra üçüncü büyük gezegendir. Kütle açısından ise Jüpiter, Satürn ve Neptün’den sonra dördüncü büyüktür.

Uranüs adını Yunan mitolojisindeki gökyüzü tanrısından almıştır. Buz devleri arasına giren Uranüs’ün kütlesi Dünya’nın 15 katı, hacmi ise 64 katıdır. En az fotojenik gezegendir. Uranüs, Güneş etrafındaki bir devrini 84 yılda tamamlamaktadır. Uydu açısından da üçüncü en zengin gezegendir. Şu ana kadar keşfedilmiş olan 27 tane uydusu vardır.

Uranüs hiçbir zaman 6. kadirden daha fazla parlak olamaz. Bu sebeple çıplak gözle yalnız çok açık ve temiz gökyüzü şartlarında görünür. Ancak bu şekilde küçük sönük bir yıldız gibi görünür. İstisna gezegenlerden bir tanesidir. Eksen eğikliği aşırıdır ve bir ısı kaynağından yoksundur. Yüzeyinde Hiçbir etkinlik yoktur ve kutbu ile ekvatoru arasında sıcaklık farkı bulunmaz.

Uranüs’ün Özellikleri

Uranüs’ün özellikleri şunlardır:

• Kütlesi, 86.810.300.000.000.000 milyar kilogramdır yani Dünya’dan 14.536 kat daha ağırdır.
• Kutup çapı, 49.946 km ve ekvator çapı, 51.118 km’dir.
• Ekvatoral çevresinin uzunluğu yaklaşık olarak 159.354,1 km’dir.
• Uranüs gezegeninin yerçekimi etkisinden kurtulmak için yapılması gereken hız 21,3 kilomere/s.
• Yörüngede bulunan hızı, 6,80 kilometre/s.
•  Dünya’dan uzaklığı 18,21 AU ve yörünge uzaklığı, 19,22 AU AU’dur.
• Yörünge tamamlama süresi, 30.688,5 Dünya günüdür.
• En bilinen uyduları; Miranda, Oberon, Umbriel, Ariel ve Titania
• Yüzey sıcaklığı -197 derecedir.

Uranüs’ün fiziksel özellikleri şunlardır:

• Uranüs’ün kütlesi Dünya’nın kütlesinin yaklaşık olarak 15 katıdır.
• Hacmi Dünya’nın hacminin yaklaşık olarak 64 katıdır.
• Uranüs’ün çapı yaklaşık olarak 50000 km’dir.
• Uranüs’ün çevresinde keskin hatları bulunan 13 adet halka bulunur. Halkaların tümü 1 metre çapında ve koyu renkli kayaya benzeyen parçalardan oluşmaktadır.
• Işığı yansıtma özelliği çok yüksek olan gezegenlerden birisidir.
• Gezegenin ve atmosferinin sıcaklığı -200 santigrat derecedir.

Venüs Gezegeni

Yunan mitolojisindeki Afrodit ismiyle bilinen eski roma tanrıçasından ismini alan Venüs, sıcaklık bakımından ilk sırada yer alan gezegendir. Kendi ekseni çevresinde diğer tüm gezegenlerin tersi yönde hareket etmektedir. Büyüklük bakımından Dünya ile benzerlik gösterirken, Dünya’nın ikisi ya da kardeş gezegen olarak anılmaktadır.

Tan Yıldızı, Sabah Yıldızı, Akşam Yıldızı ve Tan Yıldızı gibi isimlerle de anılan Venüs, yeryüzünden güneş battıktan sonra ya da doğmadan önce görülebilmektedir. Güneş’e yakın konumda bulunduğu için ve Dünya’nın yörüngesine göre Güneş’e yakın olduğundan dolayı bu olay mümkün olmaktadır.

4 Şubat 1961 yılında Venüs’e ilk kez uzay aracı gönderilmiştir. Bu araç yer yörüngesinden ayrılmadığı için başarılı sonuç alınamamıştır. İlk başarılı uzay aracı ise 27 Ağustos 1962 tarihinde fırlatılan Meriner 2 olmuştur. Gezegenin yaklaşık olarak 35 bin km yakınından geçen bu araç, 42 dakika süren bilimsel gözlemler yapmıştır.

Venüs’ün Özellikleri

Venüs’ün özellikleri şunlardır:

• Diğer gezegenlerden daha parlaktır. Bunun sebebi Dünya’ya yakın olması ve yüksek yansıma özelliği olan bulutlar ile kaplı olmasındandır.
• Kalın bir atmosfere sahip olan Venüs, Güneş ışığının %76’sını geri yansıtır.
• Dünya’ya Ay’dan sonra en yakın gezegendir.
• Güneş etrafındaki dönme hızı, kendi etrafında dönme hızından fazladır.
• Diğer gezegenlerin aksine saatin tersi yönünde ve yavaşça döner.
• Elde edilen verilere göre, Venüs volkanik bir dünyadır.

Venüs’ün fiziksel özellikleri şu şekildedir:

• Kütlesi 4.876.320.000.000.000 milyar kg’dir. Ve Dünya’nın 0.815 kadarıdır.
• Kutup ve ekvator çapları, 12104 km’dir.
• Ekvatoral çevresi, 38025 km’dir.
• Venüs gezegeninin yerçekimi etkisinden kurtulmak için yapılması gereken hız 10,36 km/s’tir.
• Yörüngedeki hızı, 35,02 km/s’tir.
• Yörünge uzaklığı, 108.209.475 km’dir.
• Dünya’dan uzaklığı 41.400.000 km’dir.
• Yüzey sıcaklığı 462 santigrat derecedir.

Satürn Gezegeni

Teleskop gerekmeden çıplak gözle görülebilen beş gezegenden birisi olan Satürn, isminin Yunan mitolojisinde yer alan Kronos’tan almıştır. Arapça kökenli Zühal adıyla tanınan gezegen, Türkçe Sekendiz ismi ile de anılmaktadır. Büyük kısmı helyum ve hidrojen gazından oluşmaktadır. Bu özelliği sayesinde gaz devleri sınıfında bulunur.

Sarımsı ve açık kahve renge sahip olan gezegen, yörüngesinde çok yavaş şekilde hareket etmektedir. Bu hareketi ile ilişkili olarak aynı takım yıldızı içinde iki yıldan daha fazla süre kalabilmektedir. Pek çok uydusu bulunmaktadır ve orta boy teleskop yardımı ile görülebilmektedir. Uydularından sadece Rhea ve Titan orta boy teleskopla seçilebilmektedir.

Satürn, hacimsel olarak Dünya’dan 700 kat büyüktür. Hatta Jüpiter dışında bulunan tüm gezegenlerden daha büyüktür. Satürn küçük boy bir teleskop kullanılarak bile izlenebilmektedir. Bu özelliği sebebi ile eski çağlardan beri insanların dikkatini çeken bir gezegen olmuştur. Göz alıcı halkaları olan gezegende gün uzunluğu, Dünya günü ile 10 saat 42 dakikadır.

Satürn’ün Özellikleri

Satürn’ün özellikleri şu şekildedir:

• Satürn ekvatordan geniş ve kutuplardan basık bir şekle sahiptir. Yani Dünya ile şekil açısından benzemektedir.
• Güneşten almış olduğu enerjinin yaklaşık olarak 3 katını dışarıya atar.
• Oldukça etkin bir sıcaklığa sahiptir ve uzayda ışıldar. Ortaya çıkan bu enerji fazlalığını, yerçekiminin etkisi ile yavaş bir şekilde kendi üzerine çökmek sureti ile küçülmesi bölümünde ortaya çıkan potansiyel enerji ile açıklanabilir.
• Manto tabakası Jüpiter’de olduğu kadar büyük değildir. En dış kısımda gezegenin hacminin %90’lık kısmını ortaya çıkaran, yaklaşık olarak 30.000 km kalınlığında moleküler bir hidrojen tabakası bulunur.
• Gaz bakımından zengindir. Gezegende hidrojen ve helyum gazları bulunmaktadır.
• Gezegenin merkez bölümünde içeriğinde demir ve diğer ağır metalleri bulunduran ve bu elementleri çevreleyen bir buz-kaya tabakasının olduğu çekirdek vardır. Bu çekirdek gezegendeki büyük oranda görülen basıklığa neden olmaktadır. Yapılan araştırmalara göre bu çekirdek gezegenin dörtte bir kadarını oluşturmaktadır.

Satürn’ün fiziksel özellikleri şunlardır:

• Kütlesi 586.319.000.000.000.000 milyar kilogramdır ve Dünya’dan yaklaşık olarak 95,16 kat daha ağırdır.
• Kutup çapı 108.728 iken ekvator çapı 120.536 kilometredir.
• Ekvatoral çevresi yapılan hesaplamalara göre 365.882 kilometredir.
• Gezegenin yer çekiminden kurtulmak için gerekli olan hız 34.701 km/s’dir.
• Yörünge hızı 9,69 km/s’dir.
• Güneş’e olan uzaklığı, 1.426.666.422 km’dir.
• Dünya’ya olan uzaklığı, 1.277.068.160 kilometredir.
• Yörünge tamamlama süresi, 10.759,2 Dünya gününe eşittir.
• Yüzey sıcaklığı -139 santigrat derecedir.

Neptün Gezegeni

Neptün gezegeni, Güneş Sistemi’ne uzaklık bakımından sekizinci sırada yer almaktadır. Hem Dünya’ya hem de Güneş’e uzak olması sebebi ile hakkında çok fazla bilgi bulunamamıştır. Genel yapısının gaz devi niteliğinde olduğu belirtilmektedir. Güneş’e olan uzaklığı ise yapılan hesaplamalara göre 4,5 milyar kilometredir.

Neptün’ün kendi ekseni etrafında dönmesi 17 saat sürmektedir. Yani 1 gün 17 saate eşittir. Güneş’in etrafındaki dönüşü ise 164 Dünya yılı sürmektedir. Bu sürenin uzun olması nedeniyle de Neptün’de mevsimlerin dönüş süresi ortalama 40 yıldır. Yüzey sıcaklığının ise yaklaşık olarak –220 derece olduğu tahmin edilmektedir.

Neptün, ismini Roma Deniz Tanrısı olan Neptunus’tan almıştır. Berlin’de 23 Eylül 1846 tarihinde Urbain Le Verrier ve Johann Galle tarafından ilk olarak keşfedilmiştir. Neptün’ün teleskop kullanmadan görülmesi mümkün değildir. Bunun sebebi ise oldukça soluk bir renge sahip olmasından kaynaklıdır. Dünya’dan teleskop kullanılarak bakıldığında yeşile benzer bir renkte ve disk şeklinde bir görüntü görülmektedir.

Neptün’ün Özellikleri

Neptün özellikleri şunlardır:

• Neptün gezegeni bilinene göre 14 uyduya sahiptir. Bunlardan en büyüğü ve en çok bilineni Triton’dur. Olağan dışı bir uydu olan Triton, diğer uydulardan ve Neptün’den ters yönde döner. Bu durumun sebebi yapılan araştırmalara göre Neptün’ün Triton’u daha sonra yakaladığı düşünülmektedir.
• Bütün büyük gezegenlerde olduğu gibi Neptün gezegeninin de etrafında halkalar bulunmaktadır. İlk olarak Voyager 2 uzay sondası ile bu halkalar tam olarak görülmüştür. Galle, Adams ve Le Verrier gibi halkaların isimleri gezegen ile ilgili araştırma yapmış kişilerin isimlerinden alınmıştır.

Neptün’ün fiziksel özellikleri şunlardır:

• Kütle açısından bakıldığında Satürn ve Jüpiter’den sonra gelen üçüncü gezegendir. Çap olarak ise Satürn, Jüpiter ve Uranüs’ün ardından dördüncü sırada yer alır. Kütlesi 102.410.000.000.000.000 milyar kilogramdır ve Dünya’dan 17,15 kat daha ağırdır.
• Kutup çapı 48.682 kilometre ve ekvator çapı 49.928 kilometredir.
• Ekvatoral çevresi 155.600 km’dir.
• Gezegenin yörüngedeki hızı 5,43 km/s’tir.
• Gezegenin yer çekiminden kurtulmak için gerekli olan hız, 23,5 km/s’tir.
• Dünya’ya olan uzaklığı 4.348.798.179 km’dir.
• Güneş’e olan uzaklığı 4.498.396.441 km’dir.
• Yörünge tamamlama süresi 60.190,03 Dünya günüdür.
• Yüzey sıcaklığı -220 santigrat derecedir.
• 14 doğal uydusu olduğu bilinmektedir.

Jüpiter Gezegeni

Jüpiter gezegeni, Güneş Sisteminde bulunan en büyük gezegendir. Türkçede Müşteri ve Erendiz isimleriyle bilinmektedir. Çok fazla manyetik alana sahiptir ve Güneş’e olan uzaklığı açısından beşinci gezegendir. Jüpiter’in bilinene göre 16 tane uydusu vardır. Dünya’dan bakıldığı zaman parlak bir disk gibi görünür. Sistemin en büyük gezegeni olması sebebiyle Eski Roma mitolojisinde tanrıların tanrısından ismini almaktadır.

Helyum ve hidrojenden oluşan gezegen, gaz devreleri sınıfında yer almaktadır. Atmosferinde bulunan hava sistemleri sürekli hareket etmektedir. Bu sebeple genelde birkaç gün içinde yerini başka sistemlere bırakabilmektedir. Yoğunluk açısından daha düşük bir gezegendir.

Gezegen akışkan bir yapıya sahiptir. Bu nedenle kendi çevresinde oldukça yüksek bir hızla dönmektedir. Elips görüntüsü çok hızlı döndüğü için net değildir. Jüpiter, Güneş’ten aldığı enerjinin yaklaşık olarak 3 katını dışarı atar. Bu özellikleri de onu en merak edilen gezegenlerden birisi yapmaktadır.

Jüpiter’in Özellikleri

Jüpiter’in özellikleri şunlardır:

• Kütle ve çap açısından sistemde bulunan en büyük gezegenler arasında yer alır. Yoğunluk açısından bir miktar düşüktür. Su ile karşılaştırılırsa, Jüpiter’in yoğunluğu suyun 1,33 katıdır.
• Gezegen akışkan yapıya sahiptir ve kendi çevresinde oldukça hızlı bir şekilde döner. Bu sebeple de elips görüntüsü pek fazla net değildir.
• Jüpiter, Güneş’ten almış olduğu enerjinin yaklaşık olarak 3 katını dışarı yayar. Jüpiter’in içerisinde kaya ve buz tabakalarından ortaya çıkan bir tabaka bulunur. Çekirdek içerisinde yüksek basınç vardır.
• Güneş’ten uzaklığa göre beşinci sırada bulunur.

Jüpiter’in fiziksel özellikleri şunlardır:

• Gezegenin en dış tabakasında 20.000 kilometre kadar kalınlığa sahip olan moleküler hidrojen katmanı bulunur. Yüzeye yaklaştıkça yoğunluk, ısı ve basınçta düşüş görülür. Böylelikle hidrojen gaza dönüşür.
• Gezegenin katmanları arasında keskin sınırlar yoktur. Bu katmanlar arasında madde alışverişine izin verildiği düşünülmektedir.
• Dünya’nın hacminden 1323 kat daha fazla bir hacme sahiptir.
• Kutuplardan basık, ekvatorda geniş bir görünüme sahiptir.
• Kütlesi 1.898.130.000.000.000.000 milyar kg’dir. Ve Dünya’nın kütlesinin ortalama 318 katı daha ağırdır.
• Kutup çapı 133.70 kilometre ve ekvator çapı 142.984 kilometredir.
• Ekvatoral çevresi 439.264 km’dir.
• Gezegenin yer çekiminden kurtulmak için gerekli olan hız, 59,5 km/s’dir. Yörüngedeki hızı 13,07 km/s’dir.
• Güneş’e olan uzaklığı 778.340.821 km’dir.
• Dünya’ya olan uzaklığı 628.742.559 km’dir.
• Yörünge tamamlama süresi 4333 Dünya günüdür.
• Yüzey sıcaklığı -108 santigrat derecedir.

Mars Gezegeni

Güneş Sistemi’nin Güneş’ten itibaren dördüncü gezegeni olan Mars, adını Roma batıl mitolojisindeki savaş tanrısından almıştır. Yüzeyinde bulunan yaygın demir oksitten kaynaklı kızılımsı bir görünüme sahiptir. Bu sebeple “Kızıl Gezegen” olarak da bilinmektedir.

1877 yılında ilk kez Asaph Hall tarafından keşfedilen Mars, Dünya’dan çıplak gözle görülen bir gezegendir. Katmanlarında ve yüzeyinde su olma ihtimali nedeni ile pek çok bilim insanı tarafından, özel insansız araçlar kullanılarak keşif gezileri yapılmaktadır.

Yapı bakımından Dünya ile pek çok ortak özellik gösteren Mars, ince bir atmosfere sahiptir. Vadilere, kutuplara ve çöllere sahip olması da Dünya ile ortak özelliklerinden bir tanesi. Ayrıca beraber dönme periyodu da Dünya ile diğer bir benzer yönüdür. 2 adet uyduya sahip olan Mars, Dünya’ya en yakın gezegendir. Mars ile Dünya gezegeni arasında 57,6 milyon kilometre uzaklık bulunur.

Mars’ın Özellikleri

Mars’ın özellikleri şu şekildedir:

• Güneş’e yakınlık bakımından 4. sırada yer alır.
• Roma savaş tanrıçası olan Mars’tan adını almıştır.
• Üzerinde bulunan demir oksitten dolayı kızıla benzer bir rengi vardır. Bu sebeple Kızıl Gezegen olarak da bilinmektedir.
• Phobos ve Deimos olmak üzere iki adet uydusu vardır.
• Dünya’da bulunan her mevsim Mars’ta da bulunmaktadır. Ancak Mars’ta yaşanan her mevsim Dünya’da yaşanan mevsim süresinin 2 katı daha uzun sürmektedir.
• Olympus Mons adı verilen dağ, Güneş sisteminde yer alan en yüksek dağdır. Ve bu dağ, Mars’ta yer almaktadır.
• Dünya gibi yıl içerisinde Güneş’e yaklaşır ve uzaklaşır.
• Dünya ile benzer özellikler göstermesinden dolayı Mars’ta yaşam olabildiği düşünülmektedir.

Mars’ın fiziksel özellikleri şunlardır:

• Dünya ve Mars’ın yörüngesi aynı düzlemde değildir. İki komşu gezegenin yörüngeleri arasında birkaç derece eğim bulunur.
• Mars, Güneş’ten 142 milyon km uzakta bulunmaktadır.
• Mars çok soğuk bir gezegendir. Mars’ın ortalama sıcaklığı yaklaşık olarak -80 Fahrenheit derecedir. Yani donma noktasının altındadır.
• Dünya ve Mars arasındaki asgari mesafe, mükemmel dairesel yörüngeleri bulunmadığı için değişmeye devam etmektedir.
• Mars’ta bulunan kara yüzeyinin miktarı, Dünya’da bulunan kara yüzeyi miktarına neredeyse eşittir.
• Mars’ın Güneş etrafındaki 1 turunu tamamlaması Dünya’nın iki katı kadar zaman alır.
• Mars’ta bulunan yer çekimi yeryüzünde bulunan yerkürenin ağırlık yüzdesinin yalnız %38’i kadardır. Bu nedenle Dünya’da 100 kilo ağırlığında olan biri, Mars’ta 38 kilo ağırlığındadır.

Dünya Gezegeni

Dünya, Güneş Sistemi içerisinde bulunur, güneşten uzaklık sırasına göre üçüncü olan gezegendir. Dünya’nın şekli için geoit ifadesi kullanılmaktadır. Ekvatordan şişkin, kutuplardan hafifçe basık bir şekle sahiptir. Dünya’nın bu şekli, Dünya’nın kendi çevresinde döndüğü sırada ortaya çıkan merkez kaç kuvveti ile savrulması sonucu olmuştur. Dünya ilk oluştuğu zaman sıcak ve yoğun bir gaz bulutuydu. Zamanla bu gaz bulutu hızlıca dönmeye başlamıştır. Sürekli dönen ve soğuyan bu gaz bulutu zamanla geoit şeklini almasını sağlamıştır.

Bilim adamlarına göre Dünya’nın şekli hala değişmeye devam etmekte, yani sabit değildir. Dünya’nın hareketlerinin ve şeklinin yol açtığı bazı durumlar vardır. Havanın soğuk ve sıcak olması, mevsimlerin ve günlerin oluşması gibi pek çok şey Dünya’nın hareketlerinden kaynaklıdır. Dünya’nın geoit şekli güneş ışınlarının yeryüzüne farklı açılar ile düşmesini dolayısıyla sıcaklık dağılışını etkilemektedir.

Dünya’nın Özellikleri

Dünya’nın özellikleri şunlardır:

• Güneş’e olan uzaklığı 149 milyon kilometredir.
• Dünya’nın çapı 12.742 kilometredir.
• Dünya kendi etrafında yaptığı dönüşünü 23 saat 56 dakika ve 4 saniyede, Güneş etrafında yaptığı dönüşünü ise 365 gün 5 saat 48 dakika ve 46 saniyede tamamlamaktadır.
• Dünya’nın kendi etrafında dönmesi ile gece ve gündüzler, Güneş’in etrafında dönmesi ile de mevsimler ortaya çıkmaktadır.
• Kutuplardan basık ve ekvatordan şişkince şekline geoit ismi verilir.
• Diğer gezegenler ile arasındaki en büyük fark üzerinde canlı yaşayabilen tek gezegen olmasıdır. Oksijen ve azot gazı bulundurur ve ortalama sıcaklığı 15 santigrat derecedir.
• Mavi renginden dolayı mavi gezegen olarak da bilinmektedir. Bu ren aynı zamanda canlı bulunan tek gezegen olduğunu da gösterir.
• Demir ve nikel karışımı olan bir çekirdeğe sahip olduğu için, döndükçe mıknatıslanma ortaya çıkar.

Dünya’nın Kendi Etrafında Dönmesinin Sonuçları

Dünya’nın kendi etrafında dönmesinin sonuçları şunlardır:

• Güneş ışınları gün içerisinde farklı açılarla Dünya’ya gelmektedir.
• Güneş ışınlarının farklı açılarla gelmesinden dolayı, gün içerisinde sıcaklık farklı ortaya çıkar. Bunun sonucunda basınç farkları, meltem rüzgârları ve basınç meydana gelir.
• Yerel saat farkları oluşur.
• Merkez kaç kuvveti oluşur. Böylece; Batı, Kutup, Alize rüzgârlarının yönlerinde sapmalar görülür. Labrador ve Gulf gibi okyanus akıntıları halkalar çizer ve yönleri değişir.
• Dünya’nın dönüş yönü sebebiyle doğuda güneş daha erken doğup, daha erken batmaktadır.

Dünya’nın Güneş Etrafında Dönmesinin Sonuçları

Dünya’nın Güneş etrafında dönmesinin sonuçları şunlardır:

• Mevsimlerin oluşması ve sürekli değişmesi bu dönüş sayesindedir.
• Deniz suyu ve kara toprakları arasında sıcaklık farkları oluşur.
• Güneş ışınları, Dünya’nın yörüngedeki konumuna söre farklı açılarla yeryüzüne düşer.
• Aydınlanma çemberi denilen, Dünya’yı ikiye bölen çizginin konumunda farklılıklar yaşanır ve gece-gündüz süreleri değişir.
• Güneş ışınları, yörüngedeki harekete göre; dönencelere yıl için bir kez, dönenceler arasında bulunan konuma iki defa dik açıyla düşer.

İlginizi çekebilir: Güneş Sistemimizin Gezegenleri ve Uydu Sayıları