Paradigma Nedir? Ünlü Felsefeci Thomas Kuhn’a Göre Paradigmalar

Başlıklar

- Paradigma Nedir?
- Paradigma Kelimesinin Kökeni Nedir?
- Thomas Kuhn’a Göre Paradigmalar
- Paradigmalar Üç Ana Unsurun Bir Arada Olması ile Oluşur
- Paradigma Kelimesinin Diğer Alanlarda Kullanımı
- Paradigma İçeren Atasözlerimize Bazı Örnekler

Paradigma Nedir?

Hepimiz türlü konulardaki düşüncelerimizi diğer insanlara doğru bir şekilde anlatmak isteriz. Bu amacımıza hizmet etmek adına birçok yöntem kullanırız. Siz değerli okuyucularımız için bu yazımızda paradigma nedir? Sorusunu yanıtladık.

Paradigma Kelimesinin Kökeni Nedir?

Paradigma kelimesinin kökeni Yunancadır. Esasen bir şeyi görünür kılmak, göstermek ya da bilimsel bir bilgiyi diğer kişilere anlaşılır bir şekilde anlatacak ve örnek oluşturacak şekilde açıklamak anlamına gelen paradigma kelimesi günümüzde genellikle bilim camiasını ilgilendirilen konularla ilişkilendirilen bir kelime haline dönüşmüştür.

Thomas Kuhn’a Göre Paradigmalar

Paradigma, kişilerinin dünya görüşünü, hayata bakış açısını, gelişen durumlar ve olaylar karşısında kullandığı davranış modellerini ifade etmek için kullanılan bir kelimedir. Bu kelimeyi dünya literatüründe günümüzdeki boyutuyla kullanıma kavuşturan kişi bilim felsefecisi Thomas Kuhn’dur. Bilimsel bilgilerin keşfedilmesinde rol alan binlerce bilim adamının kendisine özgü bir araştırma yöntemi bulunmaktadır. Thomas Kuhn, bu sebeple doğru bilgiye ulaşma noktasında paradigmalar arasında bir savaş bulunduğunu, tam anlamıyla salt ve nesnel bir doğruya asla ulaşılamayacağını savunmaktadır.

Thomas Kuhn, ‘Bilimsel Devrimlerin Yapısı’ adlı kitabında paradigmalar hakkındaki fikirlerini detaylı bir şekilde açıklamıştır. Günümüze kadar elde edilen bilimsel gelişmelerin zaman içerisinde değişen paradigmasal değişimlerin sayesinde olduğunu savunan Thomas Kuhn, önemli olanın bilimsel geçerlilik adına bilim adamlarının fikir birliğinde bulunması olduğunu söylemektedir.

Paradigmalar sürekli olarak değişime uğrar. Bilim adamları, kendi görüşlerini bilim camiasındaki tüm bilim adamlarına kabul ettirmek adına eski paradigmalardan değişik bir görüşü anlatmakla diğer bilim adamlarının ilgili konuya bakış açısını değiştirmektedir. Bu da bilimin geliştiği müddetçe paradigma kavramının da popüler bir kavram olma özelliğini koruyacağı anlamına gelmektedir.

TDK, paradigma kelimesinin Türkçe anlamı için değerler dizisi tanımını kabul etmektedir. Genel olarak tüm bilimsel bulguların bir örnek ile diğer insanlara açıklanması olarak da açıklanabilecek bir kelimedir. Bilim adamları tarafından belirli bir dönemde popüler olarak kabul edilen bakış, o dönemin paradigması olarak kabul görmektedir.

Bilim adamları, bilimsel bir devrim için diğer tüm paradigmaların popülerliğini yok edecek bir şekilde ikna edebilmeli ve kendi paradigmalarını geçerli görüş haline getirmelidir. Bu noktada başvurulacak yöntem yine paradigmadır.

Thomas Kuhn, konu hakkında: “Paradigmalar, bilimsel yöntemler olan deney ve gözlem öncesinde var olan bilinçaltından gelen bir araştırma yaklaşımıdır. Bu sebeple insanların olaylara yaklaşma konusunda kendileri için herhangi bir not çıkarma zahmetine ihtiyaç duymazlar.” şeklinde bir ifade kullanmıştır. Bu düşünceye göre; uzun süreler gelişmenin önüne geçen Skolastik Dönemdeki düşünme tarzının eski bir paradigmanın popülerliğini uzun süre kaybetmemesi sebebiyle kendi bilimini yaratamayacak insan toplulukları tarafından kabul edilmesidir.

Kuhn, 21 farklı paradigma ile kendi paradigmasını tüm insanlığa açıklamıştır. Yazar Kuhn, ‘Bilimsel Devrimlerin Yapısı’ adlı eserine göre paradigmalar; başlangıçta zayıf bir konumdayken geçen süre içerisinde milyarlarca insanlar tarafından kabul edilebilecek kadar etkili bir yapıya sahiptir.

Özellikle felsefe alanında sıkça kullanılan bir terim olan paradigma din adamları ve filozoflar tarafından sıklıkla ele alınmıştır. Dünya genelinde birçok taraftarı olan dinler, belirli topluluk ya da bir tek kişi tarafından oluşturulan paradigmaların kabul edilmesi sebebiyle ve geçerliliği hala kabul edilmesiyle birlikte canlı kalabilmektedir.

Paradigmalar Üç Ana Unsurun Bir Arada Olması ile Oluşur

Paradigmalar üç ana nokta ile oluşur:

Model teşkil edecek bir örnek,
Bu örneği kabul edecek bilim adamı topluluğu ya da insan kitlesi,
Zaman içerisinde değişebilir olma özelliği

Paradigma Kelimesinin Diğer Alanlarda Kullanımı

Paradigma kelimesi, başlangıçta dil bilgisinde; kelimelerin dizilerdeki anlamı ve onun tekniksel açıdan kullanımını ifade eden bir kelimeydi. Saussure, birbirine benzer olan ögelerin sınıflandırılmasını paradigma olarak kabul etmiştir.

Edebiyatımızda öğüt vermek, bir fikri örnek olacak şekilde açıklamak için yazılan birçok eser bulunmaktadır. Masallar, destanlar ve atasözleri birçok paradigmayı içermektedir.

Adnan Akın, “Türk Atasözleri’nin Yönetim Paradigmaları” adlı makalesinde konuya yönelik görüşlerini detaylı bir şekilde açıklamaktadır. Toplumumuz tarafından uzun deneyimler sonucunda geliştirilerek kuşaktan kuşağa aktarılmış paradigmalar olan atasözlerimiz, geçerliliğini kaybetmemiş olması sebebiyle önemlidir.