Sağlık

Ferritin Nedir? Ferritinin Vücuttaki Önemi Nedir? Ferritin Düşüklüğü ve Yüksekliği Tedavisi Nasıldır?

Ferritin; demiri vücutta depolayan ve salınımını kontrol eden bir protein kompleksidir. Vücudun Aynı zamanda ferritin, demiri vücutta depolayan ve salınımını kontrol eden bir protein olduğu için demir deposu olarak da tanımlanabilir. Bireyler vücudun ihtiyacı olan demir ve minareli ihtiyaçlarını, beslenme yoluyla gerçekleştirir. Ferritin değerleri, genel olarak yaş ve cinsiyet gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik göstermektedir.
Ferritin Nedir? Ferritinin Vücuttaki Önemi Nedir? Ferritin Düşüklüğü ve Yüksekliği Tedavisi Nasıldır?

Başlıklar

İnsan vücudu birbirine bağlı sistemlerle çalışmaktadır. Bu sistemlerden birinde herhangi bir problem yaşanması, bütün vücudu etkilemektedir. Bu sistemin düzenli bir döngüde çalışmasını sağlayan etkenlerden biri de ferritindir. Peki, insan sağlığı için önem atfeden ferritin nedir?

Bireyler vücudun ihtiyacı olan demir ve minareli ihtiyaçlarını, beslenme yoluyla gerçekleştirir. Demir minerali, metabolizma için ve hücre içi-dışı reaksiyonlar için oldukça önemli bir mineraldir. Bu minarelin en önemli görevi, kırmızı kan hücrelerinin (eritrositlerin) dokulara yeterince oksijen taşıyabilmesinde yardımcı olmasıdır.

Ferritin; demiri vücutta depolayan ve salınımını kontrol eden bir protein kompleksidir. Vücudun Aynı zamanda ferritin, demiri vücutta depolayan ve salınımını kontrol eden bir protein olduğu için demir deposu olarak da tanımlanabilir. Ferritin proteininde hemen hemen 4.500 adet demir molekülü depolanmaktadır. Vücutta yeteri kadar demir olup olmadığını anlamak için ferritin testi yapılabilir.

Ferritin değerleri, genel olarak yaş ve cinsiyet gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Ancak kadınlarda 20-200 ml/ng, erkeklerde ise 20-500 ml/ng değerlerini verebiliriz. Kadınlardaki ferritin oranının erkeklere göre düşük olmasının sebebi, her ay düzenli görülen adet dönemi yaşamalarındandır.

Ferritinin Vücuttaki Önemi

Vücut, belli bir döngüyle sağlıklı bir yaşam devam ettirebilir. Ancak bireylerin vücutlarında hissettikleri basit halsizlikler bile bu döngüde bir sıkıntı olduğunu göstermektedir.

Vücudunda herhangi bir rahatsızlık hisseden bireyler, bunun sebebini anlamak için sağlık kuruluşlarına gitmektedir. Bu kuruluşlarda, bireylerin problemlerinin anlaşılması için ilk olarak bazı tahliller istenmektedir. Bu tahliller içerisinde en sık yapılanı kan tahlilidir.

Hastada meydana gelen problemin ilk etapta tam kan sayımı, bir diğer adıyla hemogram yapılır. Bu kan sayımlarında bakılacak parametreler vardır. Bunlar; kanın içerisinde bulunan kırmızı ve beyaz kan hücrelerinin sayısı, kan pulcuklarının sayısı ve bazı biyokimyasal hesaplamalardır. Bu parametreler RDW, HCT, MCHC, HGB gibi kısaltmalar ile ifade edilirler. Bu kan sayımlarından biri de HGB yani hemoglobindir.

Hemoglobin; kemik iliğinde meydana gelen ve kırmızı kan hücrelerinde depolanan ve demir açısından oldukça zengin bir proteindir. Akciğerlere giren havanın içinde bulunan oksijen, kanda meydana gelen hemoglobine yapışarak, vücuttaki dokulara taşınmaktadır. Buna bağlı olarak dokularda oluşan karbondioksit, önce hemoglobine yapışır ve akciğerlere ulaşır, buradan da vücuttan atılması sağlanır. Vücutta gerçekleşen hayati bir döngü bulunmaktadır. Bu döngü, hemoglobin proteininin lojistik desteği ile gerçekleşmektedir.

Hemoglobin kırmızı kan hücrelerinin disk şeklini alıp, vücutta içerisinde daha kolay hareket etmesini ve korunmasını sağlamaktadır. Vücuttaki demir miktarını belirleyen parametre hemoglobin olduğu için kansızlık ya da demir eksikliği gibi problemlerde ilk bakılan parametredir.

Besinler aracılığıyla vücuda alınan demir mineralinin, vücudun ihtiyacına göre depolanıp, kullanılmasından da sorumlu protein kompleksi ferritindir. Bunun yanında ferritin, demirin çözünmesi, depolanması ve salınımından gibi durumlardan sorumludur ve demir deposu olarak da belirtilir. Vücutta ki demir miktarını belirlemek amacıyla ferritin testi kullanılır.

Ferritin Değerleri Kaç Olmalıdır?

Ferritin değerleri her bireyde aynı derecede değildir. Vücudun sahip olduğu, aynı zamanda ihtiyaç duyduğu sabit bir ferritin değeri mevcuttur. Ferritin değerleri, bazı bireylerde düşerken bazı bireylerde de yükselmektedir.

Ferritin düşüklüğü, vücutta bulunan demir deposu seviyesinin düşüklüğünü göstermektedir. Ferritin yüksekliği ise demirin aşırı miktarda depolandığını ifade etmektedir. Normal ferritin değeri genel olarak yaşa ve cinsiyete göre farklılık göstermektedir.

Erkeklerde genel olarak 20-500 ml/ng, kadınlarda ise 20-200 ml/ng arasındadır. Bu değerler normal aralık olarak kabul edilir. Çocuklarda da ferritin değeri farklıdır. Çocuklarda ise ideal ferritin düzeyleri değişkenlik gösterir. Ancak ortalama olarak, yeni doğan bebeklerde 25 ile 200 ng/ml, bir aylık bebeklerde 200 ile 600 ng/ml, 2 ile 5 aylık bebeklerde 50 ile 200 ng/ml, 6 aylık bebekler ile 15 yaş arası çocuklarda 7 ile 142 ng/ml arasında olması normal olarak kabul edilmektedir.

Ferritin Düşüklüğü

Ferritin değerlerinin düşük veya yüksek gibi konuların anlaşılması son derece önemlidir. Öncelikle ferritin düşüklüğü nedir? sorusunun cevabı verilmelidir. Ferritin düşüklüğü, vücut içerisinde demirin depolanmasından ve salınımından sorumlu olan ferritin protein miktarının, olması gereken değerlerin altında olmasıdır. Yani vücutta yer alan demir depolarının boş olduğunu göstermektedir.

Demir eksikliği halk arasında genellikle kansızlık olarak bilinmektedir ve ferritin eksikliğinin doğal bir sonucu olarak meydana gelmektedir. Demir, kırmızı kan hücrelerinin, akciğerden aldığı oksijeni dokulara ulaştırmasında önemli bir yere sahiptir. Ancak demirin vücutta az olması, alyuvar üretimini olumsuz noktada etkiler. Buna bağlı olarak demir eksikliği anemisi meydana çıkmaktadır.

Ferritin düşüklüğüne sebep olan birçok faktör vardır. Bunlar arasında; 

  • Çay ve kahve tüketiminde ki aşırılık durumu,
  • Düzensiz beslenme, 
  • Ağır geçirilen adet dönemleri, 
  • Gebelik, 
  • Sık sık doğum yapmak, 
  • İşlenmiş et ürünlerini sıklıkla tüketilmesi,
  • Çölyak hastalığı, 
  • C vitamini eksikliği,
  • Kronik hastalıklar, 
  • Çeşitli yaralanmalardan yaşanılan kan kaybı, 
  • Mide ve bağırsak problemleri sayılabilir.

Vücutta demir eksikliğine kaynaklı olarak yeterli miktarda oksijen alamayan organ ve dokuların işleyişinde bir takım bozulmalar meydana gelir. Bu durum rahatsızlıkların ortaya çıkmasına sebep olmaktadır. Bu durum, kişilerde kendini hemen göstermektedir. Bu belirtiler içerisinde; 

  • Kendini oldukça bitkin hissetme, 
  • Halsizliğe bağlı olarak uyuşukluk hali, 
  • Anksiyete krizleri, 
  • İştahsızlık problemi, 
  • Bazı bireylerde toprak ve kireç yeme arzusu, 
  • Genel olarak baş dönmesi ve ağrısı, 
  • Sürekli devam eden bir üşüme hissi, 
  • Giderek artan unutkanlık, 
  • Bazı bireylerde odaklanamama problemi, 
  • Özellikle bayanlarda saç dökülmesi problemi, 
  • Beniz cilt rengi, 
  • Tırnakların zayıflaması ve çabuk kırılması, 
  • Parmaklarda uyuşukluk hissi, 
  • Kimilerinde cinsel isteksizlik,
  • Huzursuz bacak sendromu gibi belirtiler düşük ferritin oranına bağlı olarak ortaya çıkmaktadır.

Birçok hastalık gibi ferritin düşüklüğü rahatsızlığında da erken müdahale edilmesi, hastalığın atlatılmasında ciddi oranda etki etmektedir. Bu yüzden bireyler, bu belirletilenin herhangi birisini gördüğünde doktora başvurması, ferritin düşüklüğü rahatsızlığına karşı önlemini almış olacaktır.

Ferritin Düşüklüğü Tedavisi Nasıl Olur?

Yapılan kan tahlilleri sonucu ile fark edilen ferritin düşüklüğü, aynı zamanda demir eksikliği ve demir depolarının seviyesinin düşük olduğunu gösterir. Vücudun doğasında bulunan, mevcut demir değerlerinin ölçülmesi için ferritin testi yapılmaktadır. Bu test sonucunda ferritinin düşük olarak saptanması, yakın gelecekte meydana gelecek sağlık sıkıntılarının habercisidir. Buna bağlı olarak, ilk demir depolarının boş olmasının altında yatan sebep araştırılır.

Demir eksikliğinin sebeplerinden olan yoğun adet kanaması ve kanamaya neden olan ülser gibi inflamasyona yol açan hastalıklar, doğru tedaviyle kontrol altına alınması, demir eksikliğini en kısa sürede giderilmesini sağlar.

Ferritin düşüklüğü, her zaman bir hastalığa bağlı olmayabilir. Eğer ferritin düşüklüğü herhangi bir hastalıktan kaynaklanmıyorsa doktor önerileri doğrultusunda, direk damar yolu ile ya da şurup, damla, kapsül gibi farklı formlarda olan oral demir takviyesi alınması olarak tanımlanan, intravenöz demir kullanımı gerekebilir.

Kişinin vücudunda bulunan demir eksikliğinin düşüklük seviyesi, bazı durumlarda sadece ek demir takviyesi yeterli olmayabilir. Demir eksikliğinin düşüklüne göre hekim, kişinin diyet uygulamasını isteyebilir. Bu diyet genellikle C ve B12 vitamini bakımından zengin beslenme, mayalı ekmek tüketimi, kuru baklagiller, yumurta, tavuk, balık, kırmızı et, yeşillik, pekmez, fındık, fıstık, kayısı ve dut gibi besinlerin tüketiminin artırılması şeklindedir.

Demir yapan besinlerin tüketiminde özellikle de kırmızı et tüketimi çok önemlidir. Bunun yanında yemeklerden hemen sonra çay-kahve tüketilmemesine özen gösterilmelidir. Bol bol C vitamini alınmalıdır. Vitamin için bol miktarda meyve tüketmek aynı derecede önemlidir. Sakatat, kabuklu deniz hayvanları, brokoli, yeşil fasulye, fasulye, mercimek, soya peyniri, güçlendirilmiş tahıllar gibi demir yönünden zengin besinlerle beslenmeniz vücudunuzdaki demiri ciddi oranda artıracaktır.

Bireylerde vegan ya da vejetaryen beslenme şekli tercih ediliyorsa, mutlaka ekstra besin takviyesine başvurulmalıdır. Genel sağlığı da ciddi olarak etkileyen sigara ve alkol tüketiminden vazgeçilmelidir. Bazı durumlarda için kan nakli yapılması gerekmektedir.

Çocuklarda Ferritin Eksikliğinde Ne Yapılmalıdır?

Yetişkinler kadar çocuklarda da demir eksikliği görülmektedir. Demir eksikliği belirtilerinin görüldüğü çocuklarda durumun net olarak anlaşılması için ilk olarak ayrıntılı bir kan testi yapılır. Demir eksikliği olduğu belirlenen çocukların tedavisi için yaş ve kiloya göre belirlenmektedir. Yaş ve kiloya göre değişmekle birlikte, günde 3-5 mg demir takviyesine başlanır. Uygulanan ilaç tedavisi gastrointestinal sistemde hızla emilen formda olduğu için tedavi süresi ortalama bir-iki ay sürer. Uygulanan tedavinin en önemli amacı daha sonra ki dönemlerde problem yaşanmaması için; ailelere demirin nasıl ve hangi gıdalarla verileceğini öğretmek olmalıdır.

Çocuklar, kendi ihtiyaçlarını giderebilecek seviyede değildir. Bu yüzden ebeveynin ilgisine ve takibine ihtiyaç duymaktadır. Ebeveynlerin demir eksikliği gibi önemli durumları yakından takip etmeli tedavi sürecini önemsemelidir. Bunun için aileler şu kurallara dikkat etmelidir:

  • Aç karnına alınacak denildiği zaman birçok aile bazen yemekten hemen önceki ‘açlık’ durumunu düşünmektedir. Burada kast edilen açlık aslında iki öğün arasıdır.
  • Tedavi süreci devam ederken beşinci gününde kanda demirin etkili olmasını sağlayan bir hücrenin çoğalıp, çoğalmadığı kontrol edilir. Bunun için yapılması gereken testler ihmal edilmemeli, zamanında yaptırılmalıdır. Eğer yükselme varsa tedavinin doğru yolda olduğu anlaşılır.
  • Tedavi sürecinde belirli aralıklarla demir düzeylerinin kontrol edilmeli ve değerler normale dönene dek tedaviye devam edilmelidir.
  • Yapılması gereken demir tedavisinin ihmal edilmesi durumunda enfeksiyonlarda artı görülmektedir. Bunun yanında bağışıklık sistemi ile ruh sağlığında da bozukluklar artış görüleceği bilinmelidir.

Ferritin Yüksekliği Nedir?

Bireyin vücudunda olmasından daha çok demir minarelinin birikmesi, ferritin değerinin normalinden yüksek bir değer taşımasına yol açmaktadır. Vücutta biriken bu demir, doğal yollarla atılmadığında kan transfüzyonu artışı meydana gelir. Yaşanan bu durum, tıpkı ferritin düşüklüğü gibi ciddi sağlık sıkıntılarına sebebiyet vermektedir.

Vücutta gereğinden fazla biriken demir, bireyin demir zehirlenmesi yaşanmasına neden olur. Bu durumda organlarda fonksiyon bozukluğu, damar ve kalp sorunları gibi çeşitli rahatsızlıkların yaşanmasına sebebiyet vermektedir. Bu yüzden ferritin yüksekliği, bireyin üzerinde durması gereken ciddi bir hastalıktır.

Ferritin Yüksekliğinin Nedeni ve Belirtileri Nelerdir?

Ferritin yüksekliği rahatsızlığı, genellikle genetik hastalıklar sebebiyle ya da iltihaplı hatlıklar, tip 2 diyabet, lösemi, hepatit C, karaciğer rahatsızlığı gibi hastalıkların bir yanması olarak ortaya çıkmaktadır. Bu hastalıklar, demir metabolizmasını olumsuz yönde etkilediği için ferritin yüksekliği sorunu ortaya çıkmaktadır. Bununla birlikte sigara kullanımı ve günlük alkol tüketimi de kandaki demir seviyesinin yükselmesine sebep vermektedir.

Ferritin yüksekliğinin belirtileri, bireylerin sağlıksal yapısına göre farklı yansımaları bulunmaktadır. Bu belirtiler şunlardır;

  • Kemiklerde ve eklemlerde ortaya çıkan ağrılar,
  • Sıklıkla yaşanan kalp çarpıntıları,
  • Cilt renginin değişmesi,
  • Yürümede güçsüzlük,
  • Karın ağrıları,
  • Vücut direncinin düşmesi,
  • Bedende ki tüylerde azalmaların yaşanması,
  • Göğüste başlayan şiddetli ağrılar,
  • Sürekli olarak uyku halinde olma,
  • Kalp damar rahatsızlıkları,
  • Kısa süre içerisinde görülen kilo kaybı gibi belirtileri görülmektedir.

Ferritin yüksekliği rahatsızlığının belli başlı belirtileri görüldüğünde doktorlara başvurulması gerekmektedir. Aksi takdirde bu hastalığının daha da ilerlemesi, ciddi rahatsızlıklara sebebiyet vermekle birlikte ölümle de sonuçlanabilmektedir.

Ferritin Yüksekliği Tedavisi Nasıl Olur?

Ferritin testi neticesinde ferritin yüksekliği tanısı konulduysa öncelikle, kişinin vücudunda demir miktarının olması gereken değerlerin üzerinde olmasının sebepleri araştırılır. Ferritin seviyesinin yüksek olmasına neden olan herhangi bir hastalığın olmaması durumunda hekim, ilaçla vücuttaki demir seviyesinin düşmesini sağlayabilir.

Bazı durumlarda yalnızca beslenme alışkanlıklarının değiştirilmesi, ferritin seviyesinin düşmesi için yeterlidir. Bu durumda hekim, belirli bir süre ile kahve, yeşil çay, kalsiyum açısından zengin besinler tüketilmesini; çinko, magnezyum gibi minerallerin alınmasını önerebilir. Ayrıca kan bağışı da vücutta depolanan demirin azalmasını sağlayan bir diğer yöntemdir.

Sağlıklı bir yaşam için siz de düzenli olarak, sağlık kontrollerinizi yaptırmayı ihmal etmeyiniz.

İlginizi çekebilir: Vertigo Nedir? Vertigo Nedenleri, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

İlgili yazılar

Yorumlar - Yorum yapmak için tiklayin

YORUM BIRAKIN