Başlıklar
- - Arkhe Nedir?
- - Arkhenin Tanımı
- - Arkhe Tanımının Ortaya Çıkış Coğrafyası
- - Arkhe Hakkında Görüş Bildiren Filozoflar
- - Arkhe Tartışmaları Sonucunda Oluşan Yeni Metotlar ve Fikirler
- - Arkhenin Günümüze Gelen Tesirleri
Arkhe Nedir?
İnsanoğlunun yeryüzündeki ilk büyük düşünsel meşgalesi evrenin ve insanın kaynağı olmuştur. Belki de ilk insanlardan beri süre gelen bu düşünsel faaliyet günümüzde de devam etmektedir. Bu faaliyetlerin geneline felsefe; faaliyetleri yapanlara da filozof demekteyiz. Filozofların en büyük amacı düşüncelerini ve idealarını mantık düzleminde bir zemine oturtmaktır. Bu nedenle tüm ömürlerini merak ettikleri ve araştırdıkları konu uğrunda harcarlar. Nu düşünme eyleminin yani felsefenin sistematikleşmesiyle beraber ilk olarak Arkhe nedir sorusu filozofları meşgul etti. Bu soruyla beraber felsefe tarihi başlamış olur. Bu başlangıç olduğu yerde kalmayıp dallanıp budaklanıp geri kalan dünya zamanını meşgul etmeye devam etmiştir. Günümüze değin pek çok filozof akıl yürütmeyle beraber düşünce ve fikirlerini temellendirmiştir.
Arkhenin Tanımı
Arkhe tam olarak antik Yunan felsefesinde kaynak ya da ilk manasına gelmektedir. Latince bir kelimedir. Evrenin ve insanın ortaya çıkmasını, oluşmasını sağlayan ilk element olarak kabul edilmiştir. Bu fikre ulaşmak adına uzun bir düşünsel dönem yaşanmıştır ve en sonunda tüm varlığın bir olandan ve ilk olandan çıktığına kanaat getirilmiştir. Fakat bütün problem filozoflar için bundan sonra başlamıştır; her şeyin kaynağı olan bu arkhe nedir ve nasıl bir forma sahiptir? Filozoflar uzun yıllar bu soruların cevaplarını aramış ve kendilerince fikirler yürütmüştür.
Arkhe tam olarak temeldir. Her şey ondan türemiştir ve onun izlerini taşımayabilir. Kimileri arkhenin bu kadar sınırsız bir güce sahip olmasını felsefe taşıyla bağdaştırmıştır. Felsefe taşı simya ilminde ölümsüzlüğü ve altın yapma formülünü içinde barındırdığına inanılan taştır. Her ne kadar simyacılar bu taşı bulmak adına uğraşlar vermiş olsalar da başarılı olamamışladır. İşte arkhe bu nedenle gizemini korumaktadır. Çünkü onu bulmak için yapılan her hamle boşa çıkmıştır. Geriye kalan tek çözüm ise filozofların yaptığı akıl yürütme yöntemiyle arkheyi tanımlamaktır.
Arkhe Tanımının Ortaya Çıkış Coğrafyası
Felsefe tarihinin başlaması arkhenin sorgulanmasıyla başlar. Bu durumun sebebi ilk sistematik sorgulamanın arkhe hakkında yapılmasıdır. Milattan önce yedinci yüzyılda batı Anadolu da İyonyalılar hüküm sürmekteydi. İyon o dönem için gelişmişlik düzeyi yüksek bir uygarlıktı. Her alanda ileri düzeyde bilgi ve beceriye sahiptiler. Hem düşünsel alanda hem de sosyal alanda kolektif olmayı başarmışlardı. Bu durum beraberinde fikri olarak bir ekol yaratabilmeyi getirdi. Bu ekol felsefenin kurucularını yetiştirdi ve dünya tarihi konusunda bir dönüm noktası yarattı. İyon ekolünün en büyük başarılarının başında ise Milet okulu gelmektedir. Bu okul Sokrates öncesi filozofların diğer bir deyişle ilk fizikçilerin düşünce dünyalarını inşa etmeleri konusunda son derece önemlidir. Arkhe tanımı bu okul etrafında oluşmuş ve tartışılmıştır. Bu nedenle Milet okulu için arkhe tartışmalarıyla beraber felsefenin başladığı yer diyebiliriz.
Arkhe Hakkında Görüş Bildiren Filozoflar
- Thales; ilk filozof sayılmasının yanı sıra bilimsel düşünceyi de başlatan kişidir. O arkhe için su tanımını kullanmıştır. Ona göre bilinen ve bilinmeyen tüm varlıklar ile beraber evren dahi sudan meydana gelmiştir. Hatta bu fikrini daha da ileri taşıyarak dünyayı suyun üzerinde yüzen bir gezegen olarak tanımlamıştır.
- Anaksimandros; Milet okulunun üyelerinden biri olması hasebiyle o da arkhe tartışmalarına dahil olmuştur. O arkheyi sonsuzluk yani apeiron olarak tanımlamıştır. Ona göre sonlu bir şeyin kaynak olabilmesi mümkün değildir. Bu nedenle her şeyin kaynağı sonu olmayan bir arkheye dayanmalıdır. Fakat bu sonsuzluğu tanımlarken maddeselliğe dayandırmamıştır. Ona göre apeiron belirsizdir. Bu belirsizlik durumu arkheyi tanımlamak için kullanılmaya devam etmedği gibi beraberinde yeni tartışmalar da getirmiştir.
- Anaximenes; Miletlidir. O, arkhenin sonsuzluğunu benimsemekle beraber tanımsızlığını kabul etmemiştir. Arkhenin tanımlanabilir somut bir şey olması gerektiği savını savunmuştur. Hissedilebilir sonsuzluğun yani arkhenin ise hava olduğunu sile getirmiştir. Ona göre tüm kâinat havadan oluşmuştur.
- Herakleitos; arkheyi dört elementten biri olan ateş olarak tanımlamıştır. Yanma eylemini bir tür dönüşüm olarak gördüğü için her şeyin ateş olabileceğini ateşin de her şey olabileceğini savunmuştur.
- Pythagoras; arkheyi matematik ile açıklamaya çalışmıştır. Ona göre her şeyden önce sayı vardı ve her şey buradan türedi.
- Empedokles; arkheyi tanımlarken ilk filozoflar tekliği savunmuşlardır. Fakat Empedokles bu genel kanının dışına çıkarak arkheyi dört elementle tanımlamıştır. Ona göre her şeyin oluşumu dört elementten yani ateş, toprak, su ve havadan meydana gelmiştir.
- Demokritos; gözlemlerine dayanarak arkheyi bölünemez ve gözle görülemez küçük parçalar yani atom olarak tanımlamıştır. Ona göre tüm evren doğa kanunlarının yönetiminde olan atomdan meydana gelmiştir.
Arkhe Tartışmaları Sonucunda Oluşan Yeni Metotlar ve Fikirler
İlk çağın neredeyse tüm büyük filozofları arkheyi bulmaya yönelik düşünsel çalışmalar yürütmüştür. Bu sayede günümüze değin süre gelmiş pek çok metot ve fikriyatın kurucuları olmuşlardır. Milet okulunda başlayan bu tartışmalar sonucunda doğa felsefesi oluşmuştur. Filozoflar ilk defa metafiziğin dışında görülen dünyada cevaplar aramaya başlamıştır. Bu sayede doğa felsefesi varlığı tanımlamak için kullanılmıştır.
Her ne kadar doğa felsefesi öne çıkmış olsa da metafizik düşünce bu dönemle beraber etkilerini sürdürmüştür. Arkhenin tanımlanabilmesi için çoğu kez görülmeyen düş yoluyla bulunan kanıtlar araştırılmıştır. Metafiziğin yeterli kalmadığı ve tatmin etmediği evrelerde bilimsel düşüncenin temeli atılmıştır. İlk defa Thales ile beraber günümüz dünyasının temelini oluşturan bilimsel düşünce kaideleri şekillenmiştir. Bu sayede uzun yıllar süren gelişimle beraber fizik bilimi meydana gelmiştir. Fizik maddenin formunu somut bir şekilde bilimsel düşünce sistemi içinde açılamaya çalışır.
İlk filozofların tüm fikriyatını doğaya dayandırması felsefede maddenin önemini arttırmıştır. Arkhenin kaynağı olarak maddeselliğin ön plana çıkması materyalist düşüncenin temelini atmıştır. Materyalizmde her varlık kaynak bakımından maddeselliğe dayandırılır. Bu nedenle arkhe tartışmalarından doğduğu söylenebilir. Görüldüğü üzere arkhenin ne olduğunu düşünen pek çok filozof aslında kendi zamanlarından günümüze dek gelen bilimsel gelişmelerin temelini atmıştır.
Arkhenin Günümüze Gelen Tesirleri
Filozoflar arkheyi tanımlamak için sayısız gözlemlerde bulunmuşlardır. Bu gözlemler esnasında amaçlarının dışında yeni keşifler yapmışlardır. Bu keşifler günümüzde varlığını koruyan fizik ve kimya bilimlerinin temelini atmıştır. Filozofların akıl yürütme yöntemleri zamanla bu bilimler içinde kendine yer bulmuş ve bilimsel düşüncenin temelini atmıştır. Felsefenin tüm bilimlerin anası kabul edilmesinin sebebi de bu bilimsel düşünce yöntemini keşfetmesi ve sistematikleştirmesidir. Yani günümüzde hayatımızı kolaylaştıran tüm bilimler doğal olarak felsefe çıkışlı bilimlerdir.
İlginizi çekebilir: Kuantum Mekaniği Nedir, Kuantum Mekaniği Nasıl Bir Teoridir?
Yorumlar - Yorum yapmak için tiklayin