Anabolizma ve Katabolizma Nedir? Farklari ve Vücut Ağırlığına Etkisi Nedir?

Başlıklar

• - Anabolizma Nedir?
• - Katabolizma Nedir?
• - Anabolizma ve Katabolizma Hormonları
• - Anabolizmanın ve Katabolizmanın Vücut Ağırlığına Etkisi
• - Anabolik ve Katabolik Egzersizler Neler?

Anabolizma Nedir?

Metabolizma, katabolizma ve anabolizma nedir? Üç farklı terim birbiriyle bağlantılıdır. Anabolizma, canlı organizmaların vücut yapılarının içinde meydana gelen yapım olaylarının genel adıdır. Anabolizma iki farklı isimle de anılmaktadır. Bunlar özümleme ve asimilasyondur. Büyüme ve vücut etrafında merkezlenen moleküllerin organizasyonuna anabolizma denilir. Bu süreçte küçük ve basit moleküller daha büyük ve daha karmaşık olan moleküllere eklenmektedir. Anabolizma örneği vermek gerekirse glukoneogenez örnek olarak verilebilir. Glukoneogenez, karaciğerin ve böbreklerin karbonhidrat olmayan kaynaklardan glikoz ürettiği süreçtir. Anabolizma içerisinde bazı hormonlar bulunur. Anabolizma içerisindeki hormonlar: 

• Büyüme hormonu
• Testosteron
• İnsülin 
• Östrojen

Anabolizma içerisinde büyüme hormonu, testosteron hormonu, insülin ve östrojen hormonu bulunmaktadır.

Tüm canlıların organizma yapılarında yapım, yıkım ve dönüşüm reaksiyonları gerçekleşir. Bu reaksiyonların tamamına metabolizma adı verilmektedir. Metabolizma, canlıların vücutlarını korumak için kullanılan bir dizi süreç içermektedir. Bu süreç içerisinde canlıların yapısında meydana gelen metabolizma olayları ikiye ayrılır.

• Anabolizma
• Katabolizma

Anabolizma ve katabolizma, metabolizma aşamalarını aynı anda gerçekleştirir. Anabolizma ve katabolizma, enerjiyi serbest bırakarak ve yakalayarak molekülleri düzenlemeye yardımcı olmaktadır. Bu sayede her ikisi de vücudun güçlü çalışmasını sağlar.

Katabolizma Nedir?

Canlı organizmaların vücut yapılarında yıkım olayları gerçekleşir. Organizmaların vücut yapıları içinde meydana gelen yıkım olayları katabolizma olarak adlandırılır. Katabolizma farklı iki isimle de anılmaktadır. Bunlar yadımlama ve disimilasyondur. Katabolizma olaylarına iyi bir örnek vermek gerekirse bunlar oksijenli ve oksijensiz solunumlardır. ATP hidrolizi, her türlü sindirim olayı önemli katabolizma örneklerindendir. Yiyecekler sindirildiğinde, moleküller enerji olarak kullanım için vücutta parçalandığında meydana gelen olay katabolizmadır. Bu olayda vücutta bulunan büyük ve karmaşık moleküller daha küçük ve basit moleküllere ayrılır. Anabolizma ve katabolizma olaylarını anlamak yağ yakmak ve kas yapmak için etkili olacaktır. Bilindiği üzere metabolizma uykuda dahi çalışmaktadır. Bu nedenle dinlenme denklemin önemli bir parçasıdır. Bazı katabolizma hormonları bulunmaktadır. Bu hormonlar:

• Glukagon
• Kortizol
• Adrenalin 
• Sitokinler

Anabolizma ve Katabolizma Hormonları

Anabolizma ve katabolizma içerisinde bazı hormonlar bulunuyor. Anabolizma hormonları arasında büyüme hormonu, testosteron hormonu, insülin ve östrojen hormonu yer alırken Katabolizma hormonları arasında glukagon, kortizol, adrenalin ve sitokinler yer alıyor.

Büyüme Hormonu: Büyüme hormonu hipofiz bezinde bulunan somatotrop hücrelerinde üretilmektedir. Bu hormon kemik, kas ve organların büyümesinden sorumludur. Gün içerisinde farklı saatlerde ve farklı durumlarda kana salgılanmaktadır. Büyüme hormonunun yeteri kadar salgılanmaması durumunda büyüme geriliği ortaya çıkar. Büyüme geriliği çocuklarda daha sık görülmektedir. Bu durum doğuştan olabileceği gibi farklı nedenlere bağlı da oluşabilir.

Testosteron Hormonu: Bu hormon her ne kadar erkeklik hormonu olarak adlandırılsa da aslında hem kadınlarda hem de erkeklerde bulunan önemli bir hormondur. Hormonun en önemli fonksiyonu cinsel fonksiyonlar üzerinedir. Erkeklerde ve kadınlarda yeteri kadar hormon salgılanmadığında cinsel sağlık, üreme sağlığı ve vücut dengesi tehlikeye girer.

İnsülin: İnsülin, vücutta pankreasta bulunan beta hücreleri tarafından salgılanan bir hormondur. Kandaki şekeri ayırarak şekerin hücre içine girmesini sağlar. Bu sayede kandaki şeker düzeyi de azalmış olur. Eğer yeterli insülin üretilmezse kanda glikoz birikir. Kanda glikoz birikmesi ise ilerleyen zamanda böbrek hasarı, sinir ve göz hasarı gibi farklı rahatsızlıkların görülmesine neden olur.

Östrojen Hormonu: Kadınlarda kadınsal özelliklerin oluşmasını ve gelişmesini sağlayan önemli bir hormondur. Üreme işlevinden sorumlu olan bu hormon aynı zamanda kadınsal vücut yapısının oluşmasında da etkilidir. Kasık ve koltuk altı kıllanmasında, göğüslerin büyümesinde ve gelişmesinde, adet döngüsünün düzenlenmesinde önemli bir role sahiptir.

Glukagon: Glukagon hormonu insülin hormonuyla ters çalışan bir hormondur. Bu hormon pankreas adacıkları tarafından salgılanır. Hormon, kanda glukoz oranı azaldığında bu oranı arttırarak vücut için yeterli seviyeye getirir.

Kortizol: Böbrek üstü bezinin kabuk bölgesinde üretilmektedir. Aynı zamanda stres hormonu olarak da bilinmektedir. Vücudun strese gösterdiği tepkiyle ilişkilidir.

Adrenalin: Vücut için önemli bir hormon olan adrenalin, vücudun harekete geçirilmesi açısından önemlidir. Kalp atışının hızlanması, kan şekerinin yükselmesi, kasların kasılması gibi olaylarda etkilidir.

Anabolizmanın ve Katabolizmanın Vücut Ağırlığına Etkisi

Vücutta bulunan farklı hormonlar hem anabolizma hem de katabolizma ile ilişkilidir. Anabolizma ve katabolizma, metabolizmanın bir parçasıdır. Bu nedenle vücut ağırlığını da etkiler. Unutulmaması gereken önemli bir konu bulunmaktadır. Birey, anabolik durumdayken kas kitlesini geliştirir ve korur. Katabolik durumdayken ise kas ve yağ olmak üzere genel kütleyi parçalara ayırır ya da kaybeder. Anabolik ve katabolik süreç bir süre sonra yağ kaybına neden olmaktadır.

Anabolik egzersiz çok sayıda yapılırsa yağ sıkıştırma eğilimi gerçekleşir ve hatta kas oluşabilir. Kas ağırlığı yağ ağırlığından fazladır. Bu nedenle vücut ağırlığı ve vücut kitle indeksi daha zayıf görünümlü bir fiziğe rağmen daha yüksek kalabilir. Diğer tarafta katabolik egzersizler hem yağ hem de kas üzerinde çalışarak kilo vermeye fayda sağlayabilir. Vücut daha az ağırlığa sahip olur. Aynı zamanda daha az kas kütlesine sahip olunabilir. Bireyler bu süreci kilo alıp veremeyeceğini tahmin etmek adına bir denklem olarak düşünebilir. Bu denklemde katabolizmanın ne kadar enerji ürettiği ve anabolizmanın ne kadar enerji kullandığı dikkate alınır. Kullanılandan daha fazla üretiliyorsa enerji yağ olarak depolanır ve kilo alınabilir. Üretilenden daha fazlası kullanılıyorsa bu durumun tam tersi de olabilir. Bazı durumlarda istisnalar yaşanabilir.

Anabolik ve Katabolik Egzersizler Neler?

Bireyler vücudunu farklı şekillerde çalıştırarak farklı sonuçlar elde edebilir. Kardiyo ve kuvvet antrenmanları farklı metabolik süreçlerle ilişkilidir. Katabolik egzersizler genellikle kardiyo ve aerobik egzersizlerdir. Bir süre boyunca sabit durumda olunan hareketlerdir. Koşma, yüzme ve bisiklete binme gibi hareketleri içerir. Kişi her hafta 150 dakika orta yoğunlukta veya 75 dakika şiddetli yoğunlukta aerobik egzersiz yapmalıdır. Haftada yapılan egzersizler genellikle üç veya beş eğitime bölünebilir. Egzersiz yapacak olan kişinin eğer sağlık sorunu varsa ilgili doktora danışmalı, onay almalıdır. Katabolik egzersiz sırasında;

• Kalp atışı, 
• Kan basıncı,
• Solunumun tümü artmaktadır.

Vücut ter atacağı zaman yakıt olarak kullanmak için glikojeni parçalar. Karbonhidrat deposu tükendiğinde ise vücudun kortizolü enerji üretmek için amino asitleri kullanır. Sonuç olarak katabolik egzersizlerin sağlıklı kalp ve ciğer oluşturmaya yardımcı oldukları söylenebilir. Fakat aynı zamanda vücut kitlesini kaybetmeye neden olabilmektedir.

Anabolik egzersizler, kas oluşması istendiğinde uzun süre katabolik bir durumda olmaya karşı çalışabilir. Kas kütlesinde azalma olabilir ve hatta genel sağlık tehlikeye girebilir. Katabolizmayı önlemek için beslenme, egzersiz ve toparlanma arasında iyi bir denge kurmak gerekmektedir. Haftada üç veya dört gün egzersiz yaparak kas korunabilir. Arada dinlenmek şartıyla günde bir alana odaklanmak denenmelidir. Bireyler anabolik durumda kalmaya yardımcı birkaç örnek program uygulayabilir.

Göğüs ve karın kasları için önerilen hareketler:

• Eğimli halter tezgah presi 
• Yassı halter tezgah presi
• Kablo geçiş egzersizi 

Bu egzersizler 3'er defa olarak 25 set halinde yapılmalıdır.

Kuadriseps, hamstring ve baldır kasları için önerilen hareketler:

• Halterle bacak uzatma - açma 
• Eğimli bacak presleri
• Dambıl kaldırırken nefes alarak akciğeri boşaltma
• Ayakta bacak bükme
• Yalancı bacak bükme

Sırt, karın ve pazı kasları için önerilen hareketler arasında halter atma ve askı bacak kaldırma hareketi bulunur. Hareketler 25 set halinde 3'er kez tekrarlanmalıdır. Omuzlar için ayakta dambıl yanal kaldırma, geri uçma, dambıl omuz silkme gibi hareketler yapılabilir. Genel olarak anabolik durumda kalmak için bu egzersizler yapılmalıdır. Anabolik ve katabolik karışımı egzersizler de yapılabilir. Anabolizma büyümek ve inşa etmek için enerjiye ihtiyaç duyar. Katabolizma ise parçalamak için enerji kullanır. Bu metabolik işlemlerin tamamı tüm canlı organizmalarda çalışmaktadır. Çalışmaların temelinde enerji üretmek ve onarım hücreleri yapmak yer alır.